Động đất (1)

Những Điều Cần Biết khi động đất

Lực lượng cứu hộ tìm kiếm nạn nhân tại một tòa nhà đổ vì động đất tại tỉnh Thanh Hải vào ngày 14/4. Ảnh: AFP.

12/1: Một cơn địa chất có cường độ 7,3 độ Richter san phẳng phần lớn thủ đô Port-au-Prince của Haiti và các khu vực lân cận. Đây là trận động đất khủng khiếp nhất trong gần hai thế kỷ tại quốc gia vùng Caribbe.

Thảm họa này giết chết khoảng 270.000 người và gây ảnh hưởng trực tiếp tới 1,5 triệu người khác. Hơn 500.000 người rời khỏi thủ đô. Tổng thiệt hại về vật chất vào khoảng 7 tỷ USD, tương đương hơn 120% tổng sản phẩm quốc nội của Haiti.

27/2: Siêu động đất có cường độ 8,8 độ Richter và sóng thần phá hủy đường sá và nhiều thành phố ở miền trung, miền nam Chile. Đây là cơn địa chấn lớn nhất kể từ năm 1950 trong lịch sử Chile. Thảm họa cướp mạng sống của khoảng 500 người và gây nên thiệt hại vật chất vào khoảng 30 tỷ USD.

28/2: Một dư chấn có cường độ 6,2 độ Richter xảy ra ở miền trung Chile đúng một ngày sau trận siêu động đất hôm 27/2.

5/3: Vùng Biobio của Chile rung chuyển bởi một cơn địa chấn có cường độ 6,6 độ Richter. Đây là một dư chấn của trận siêu động đất ngày 27/2. Trong khoảng 12 giờ trước đó các nhà khoa học thống kê được 7 dư chấn có cường độ trên 5 độ Richter.

6/3: Trận động đất 7,1 độ Richter tấn công khu vực phía tây nam đảo Sumatra, Indonesia. Tâm chấn của nó nằm ở độ sâu 20 km.

8/3: Ít nhất 38 người chết và hàng chục người bị thương bởi cơn địa chấn 6 độ Richter tại tỉnh Elazig ở phía đông Thổ Nhĩ Kỳ.

11/3: Ba dư chấn, trong đó dư chấn đầu tiên có cường độ 7,2 độ Richter, lần lượt xuất hiện trong vòng 25 phút vào ngày tân tổng thống Chile nhậm chức. Các dịch vụ điện thoại di động ngừng hoạt động, còn dịch vụ điện thoại cố định gián đoạn bởi động đất. Tuy nhiên, những cơn dư chấn không gây nên thiệt hại về người.

14/3: Trận động đất 6,6 độ Richter làm rung chuyển khu vực đông bắc Nhật Bản, tạo nên những con sóng lớn ở các khu vực Miyagi, Tochigi, Iwate, Aomori và Akita. Người dân trong phần lớn tòa nhà ở thủ đô Tokyo cũng cảm nhận được động đất.

Cũng trong ngày hôm đó, một cơn địa chấn 7 độ Richter xảy ra ở nhiều khu vực phía đông Indonesia, nhưng không gây thiệt hại về người.

15/3: Bờ biển thành phố Concepcion, Chile rung chuyển bởi dư chấn có cường độ 6,7 độ Richter ngay trước nửa đêm. Cơn địa chấn khiến cả thành phố mất điện vì nhiều hệ thống truyền tải điện bị phá hủy. Đây là một trong số hơn 200 dư chấn kể từ sau trận động đất khủng khiếp ngày 27/2 tại quốc gia Nam Mỹ này.

25/3: Một trận động đất 6,2 độ Richter làm rung chuyển thủ đô Manila của Philippines.

26-28/3: Chile tiếp tục rung chuyển bởi hai dư chấn liên tiếp, có cường độ 6,2 và 6,1 độ Richter.

11/4: Bang Baja California rung chuyển bởi trận động đất có cường độ 7,2 độ Richter. Ít nhất một người ở thành phố Mexicali – thủ phủ bang Baja California – thiệt mạng.Trận động đất tại Trung Quốc ngày 14/4/2010 chỉ là một trong số hàng chục cơn địa chấn mạnh xảy ra từ đầu năm tới nay.

Có lẽ sẽ không quá thừa khi nhắc lại "Những Điều Cần Biết khi động đất" ngay sau khi Los Angeles vừa trải qua một động đất(5.4 độ Ritchter, epicenter ở Chino Hills, đã làm rung chuyển miền Nam California vào lúc 11g42 phút sáng hôm qua, 29.7.2008). Sau vụ động đất ở Tứ Xuyên, TQ thì California cũng chuẩn bị đối phó với một trận động đất tương tự mà người Hoa vẫn bị ám ảnh.
Động đất thường xảy ra ở khoảng thời gian rất ngắn được tính bằng giây cho nên khi xảy ra:
- Không nên chạy ra khỏi nhà, nhất là những nhà cao tầng vì không đủ thì giờ chạy ra khỏi vị trí tòa nhà.
- Hàng ngàn người cùng chạy sẽ gây nhiều dao động khiến tòa nhà dễ sập, sự xô đẩy lẫn nhau làm cho nhiều người bị thiệt mạng.
- Nên ở trong nhà, chui xuống gầm bàn, ghế hay giường.v.v... để tránh đồ đạc rơi lên đầu, khi chấn động chấm dứt nên ra khỏi nhà phòng nhà bị sập vì những hậu chấn tiếp theo.
- Không nên đi thang máy vì thường bị mất điện, ngoài đường nên tránh xa các trụ đèn, cột trụ, tường, nhà cao tần, nhà kính, cây cao.v.v để tránh mọi gãy, vỡ, đổ, văng vào người.
- Sau động đất, cần kiểm tra gas, điện, nước... trong nhà xem có trục trặc gì không? Coi chừng hậu chấn, lập tức xem tin tức qua TV.
- Khi lái xe cần tấp vào lề đường, đừng cố vượt qua cầu ví có thể cầu bị sập, nếu đứng trên bờ núi, bờ đất cao, vùng trượt dốc phải tránh xa vì có thể bị lở đất, gần bờ biển nên chạy vào vùng đất cao hơn vì có thể bị sóng thần.

Với các quốc gia tân tiến như Mỹ có niều kiến trúc cao tầng, đường sá chằng chịt, dân số đông, xe cộ tấp nập và nhà cửa được xây cất nhiều loại vật liệu khác nhau cho nên việc phòng động đất rất cần thiết và phải được thực tập một vài lần để mọi người làm quen với sự việc. Động đất đã cướp đi nhiều sinh mạng và tài sản ở tứ Xuyên,TQ vào đầu năm nay và nhiều nơi khác cho nên chúng ta nên chuẩn bị để có thể hạn chế được phần nào thiệt hại về tinh thần lẫn vật chất.

Chúng ta nên chuẩn bị sẵn sàng:
1-Phải hiểu rõ nơi an toàn trong nhà
2-Chuẩn bị nước uống (mỗi ngày cho một đầu người từ 2- 3 lít nước)
3-Chuẩn bị túi balô hay túi cấp cứu bỏ những vật dụng cần thiết vào để ở nơi nào mà cả nhà đều biết như: Đèn pin, nước, lương thực, Radio xách tay, bản copy giấy tờ tùy thân, giấy trương mục ngân hàng, bật lửa, đèn cầy... Ngoài Verizon, hình như ít có cell phone nào có thể liên lạc dưới tầng hầm và khi động đất thường bị mất sóng.
4- Họp cấp cứu ( nếu có bệnh như tim mạch, tiểu đường... thì phải bỏ thuốc điều trị thường dùng mỗi ngày)
5- Mũ bảo vệ, khăn tay, áo quần lót, bao tay
6- Tấm Bạt & mền phòng chống lạnh, không thấm nước, dây thừng.
7- Dùng bản lề để gắn những giá cụ vào tường để tránh bị ngã; nhất là TV treo tường.
8- Dán giấy kiếng lên kính tủ hay cửa để phòng việc thủy tinh vỡ
9- Ghi rõ số điện thoại các nơi cứu cấp, khẩn cấp và những người biết nói ngôn ngữ của mình
10- Phải biết nơi đến lánh nạn hay bệnh viện ở gần nhà và đường đi đến đó.

Đây chỉ là những điều hướng dẫn thông thường, nếu chúng ta thực hiện được thì giúp chúng ta rất nhiều trong trường hợp khẩn cấp. Nếu ở địa phương chúng ta có những cuộc thực tập tránh nạn để chuẩn bị trước thì chúng ta nên tham dự và học hỏi thêm nhiều điều lợi ích để chuẩn bị cho những cơn địa chấn lớn, những trận hỏa hoạn hay bất kỳ thảm họa nào. Ở Nhật Bản, chính phủ thường tổ chức những buổi thực tập cho học sinh. Nhà trường thường dùng loa phóng thanh hay còi hụ để cảnh báo có động đất, radio hat TV cũng có tín hiệu đặc biệt. Khi nghe báo động, việc đầu tiên học sinh cần làm là lập tức cài lấy nón an toàn (đã xếp sẵn phía sau bàn học ở nhiều trường) rồi lần lượt di tản ra ngoài.Quan trọng nhất là dạy cho các em đừng bị hoảng hốt. Luôn chuẩn bị túi cấp cứu cho các em một số vật dụng cần thiết như đã nêu trên.Động đất là một thảm họa ghê gớm của nhân loại cho nên chúng ta nên chuẩn bị tư tưởng và một số vật dụng cần thiết để phòng chống thì tốt hơn. Trận động đất thảm khốc Hanshin Ăaji của Nhật đã tàn phá vùng Kobe là một bài học để cảnh báo người dân Nhật trong nhiều năm qua và sau đó chính phủ đã đặc biệt quan tâm phòng lập nhiều đội cấp cứu trên toàn quốc. Ở Hoa Kỳ thì việc huấn luyện cho học sinh và người dân phòng chống động đất chưa được rộng rãi lắm.Tóm lại, động đất là một thảm họa mà con người không thể nào chống đỡ lại được mặc dù hiên nay nhiều nhà khoa học đã nghiên cứu những kỹ thuật mới cho việc xây cất nhà cửa, cao ốc, đường sá.v.v ở mức độ có thể an toàn, nhưng với những chấn động có độ rung lớn thì chưa đạt được điều an toàn mong muốn. Tốt nhất chúng ta nên chuẩn bị những điều kiện và vật dụng tối thiểu để phòng đỡ cho chính chúng ta và gia đình khi có động đất xảy ra, đó là điều quan trọng cần phải làm hôm nay để giảm thiểu mọi thiệt hại. Are you ready?
*California: Nếu động dất lớn điều gì sẽ xẩy ra ?
Trận Ðộng Ðất Lớn (The ‘Big One’) như người ta vẫn thường dùng để nói về một trận động đất có sức tàn phá lớn lao có thể xảy ra bất cứ lúc nào ở California, đã được các khoa học gia mường tượng trong một bản báo cáo chi tiết, lần đầu tiên được đưa ra.Khởi đầu là đường nứt San Andreas (San Andreas Fault) nằm về phía Bắc biên giới Mexico, sẽ bị xé rách toang. Trong vòng hai phút sau đó, Los Angeles và khu ngoại ô chung quanh sẽ rung chuyển như ở trong một tô đựng thạch. Sự rung chuyển từ chấn động mức 7.8 sẽ kéo dài trong khoảng 3 phút - 15 lần lâu hơn thời gian của cuộc động đất ở thành phố Northridge năm 1994.Các đường ống nước và ống cống sẽ bắt đầu nứt. Sau đó là mất điện. Một số các đường xa lộ chính sẽ bị nứt gẫy. Một số tòa cao ốc có sườn thép cùng các kiến trúc cũ hơn bằng gạch và xi măng đổ sụp.Các bệnh viện đầy chật bệnh nhân với khoảng 50,000 người bị thương vì cả vùng Nam California đối đầu với tổn thất ở tầm mức ngang với các cuộc tấn công của khủng bố ngày 11 Tháng Chín năm 2001 và bão Katrina: thiệt hại 200 triệu Mỹ kim cho nền kinh tế, và 1,800 người thiệt mạng.Chỉ có khoảng 700 người trong số này chết vì nhà sập. Nhiều người khác chết trong khoảng 1,600 đám cháy khắp vùng-quá nhiều khiến cho lực lượng cứu hỏa không thể nào đáp ứng cùng lúc.Một toán gồm khoảng 300 khoa học gia, viên chức chính quyền, nhân viên cứu nạn và giới chức tư nhân đã cùng làm việc với nhau trong hơn một năm để đưa ra một tình hình giả tưởng nhưng dựa trên những chi tiết thực tế để có thể dùng vào việc chuẩn bị phương thức đối phó, kể cả một cuộc thực tập toàn tiểu bang vào cuối năm nay.Ðược phổ biến bởi Cơ Quan Ðo Ðạc Ðịa Chất Hoa Kỳ (USGS) và Cơ Quan Ðo Ðạc Ðịa Chất California (CGS), bản báo cáo này được công bố ngày Thứ Năm 22 Tháng Năm tại Washington, D.C.Các nhà nghiên cứu nhấn mạnh rằng đây không phải là một sự tiên đoán, nhưng viễn ảnh có một cuộc động đất lớn ở California trong vài thập niên tới đây là một điều rất thật.Hồi tháng qua, cơ quan USGS báo cáo rằng tiểu bang Vàng (Golden State) này có xác suất 46% là sẽ xảy ra một vụ động đất cỡ 7.5 Richter hoặc lớn hơn trong vòng 30 năm tới, và trận động đất đó nhiều phần sẽ xảy ra ở Nam California. Như trận động đất Northridge, ở Nam California, đã làm thiệt mạng 72 người và gây thiệt hại lên tới 25 tỉ Mỹ kim, dù ở tầm mức nhỏ hơn nhiều, là 6.7 Richter mà thôi.“Chúng ta không thể nào cứ tiếp tục đưa kế hoạch chuẩn bị cho một vụ động đất kiểu Northridge nữa,” theo lời nhà địa chấn học của USGS, bà Lucy Jones. “Các nghiên cứu cho thấy đó không là trường hợp tệ hại nhất mà chúng ta sẽ phải đối phó.”Nhà địa chất vật lý Kenneth Hudnut của USGS nói thêm rằng các khoa học gia muốn đưa ra một bản tường thuật có tính cách hiện thực và không muốn có hình thức khoa học giả tưởng như bộ phim chiếu trên truyền hình năm 2004 mang tên “10.5” về một trận động đất khủng khiếp hủy diệt vùng bờ biển phía Tây Hoa Kỳ.“Chúng tôi không muốn đánh mất sự xác thực,” ông Hudnut cho hay. “Chúng tôi không muốn biến đây thành một trường hợp tệ hại nhất, nhưng là một trường hợp có những hậu quả lớn.”Các con số trên được đưa ra dựa theo giả thuyết rằng tiểu bang không có hành động nào để tu bổ các tòa nhà yếu ớt hay thay đổi các kế hoạch đối phó với thiên tai. Con số dự trù về tổn thất nhân mạng thấp hơn rất nhiều so với cuộc động đất 7.9 mới đây ở vùng Tây Trung Quốc, một phần vì California có những điều kiện khắt khe hơn về luật lệ xây cất và các chương trình tu bổ đường sá cầu cống.Sự hình dung ra cuộc động đất này được đặt trên ảnh hưởng của đường nứt San Andreas Fault, ranh giới dài 800 dặm nơi các địa tầng Thái Bình Dương và Bắc Mỹ giao nhau. Ðường nứt này đã là nguồn gây ra những vụ động đất lớn nhất trong lịch sử tiểu bang, kể cả vụ động đất mức 7.8 ở San Francisco khiến thành phố này thành bình địa và làm thiệt mạng 3,000 người vào năm 1906.Khi mường tượng về vụ “Big One” sắp tới, các nhà khoa học chú trọng vào một đoạn của đường San Andreas nơi có tập trung nhiều năng lực và dễ bung ra nhất. Ða số đều đồng ý rằng đó là phần ở phía Nam, vốn chưa hề bung ra từ năm 1690 đến nay, khi gây ra động đất ở mức vào khoảng 7.7 Richter.Các khoa học gia chọn các con số cho cuộc động đất và cho vào máy điện toán để tính ra là đất sẽ rung chuyển như thế nào. Các kỹ sư sau đó tính ảnh hưởng của chấn động trên xa lộ, nhà cửa, cầu cống và các cơ sở hạ tầng khác. Các chuyên gia về thiệt hại sẽ dùng các dữ kiện này để tính số tổn thất nhân mạng và vật chất.Cuộc động đất có thể xảy ra như thế nào?Ðường nứt San Andreas đột nhiên chuyển động vào ngày 13 Tháng Mười Một năm 2008, vào buổi sáng sau giờ đi làm. Ðịa chấn bắt đầu từ phía Bắc của biên giới Hoa Kỳ-Mexico gần biển Salton và đường nứt bung ra trong khoảng 200 dặm (320 cây số) theo hướng Tây Bắc, chấm dứt ở thành phố Palmdale trong vùng sa mạc, nằm cách trung tâm thành phố Los Angeles chừng 40 dặm về phía Bắc.Các nhà khoa học chọn viễn cảnh này vì sẽ gây ra sự rung chuyển rất mạnh ở vùng lòng chảo Los Angeles và các quận lân cận, khu vực với gần 22 triệu người sinh sống.Dưới đây là những nét chính của viễn cảnh nói trên:10 giờ sáng: Ðường San Andreas Fault nứt ra, tạo chấn động lan rộng ở mức 2 dặm một giây.30 giây sau đó: khu vực nông nghiệp Coachella Valley chấn động trước tiên. Các tòa nhà cũ sụp đổ. Có các đám cháy. Nhiều đoạn trên xa lộ liên bang số 10, một trong những xa lộ chính của liên bang chạy theo hướng Ðông-Tây, bắt đầu bị đứt thành từng khúc.1 phút sau đó: Xa lộ liên bang số 15, một xa lộ chính chạy hướng Bắc-Nam bị cắt lìa ở nhiều đoạn. Ðường hỏa xa bị cắt, xe lửa trật đường rầy. Ðịa chấn cảm thấy ở quận Riverside và San Bernadino nằm ở phía Ðông Los Angeles.1 phút 30 giây sau đó: Chấn động tiến về phía lòng chảo Los Angeles, gây chuyển động mạnh mẽ trong 55 giây đồng hồ.2 phút sau đó: Ðộng đất chấm dứt ở gần Palmdale nhưng chấn động tiếp tục di chuyển lên hướng Bắc về phía thành phố Santa Barbara ở bờ biển và vào vùng thung lũng Central Valley, đến thành phố Bakersfield.30 phút sau đó: Các nhân viên cấp cứu bắt đầu tản ra khắp vùng. Một hậu chấn khoảng 7.0 Richter xảy ra nhưng ảnh hưởng khu vực phía Nam về hướng Mexico. Một số hậu chấn lớn khác xảy ra trong những ngày và tháng kế đó.Các đám cháy lớn tiếp theo cuộc động đất sẽ gây phần lớn thiệt hại trong vụ này, theo lời Keith Porter tại đại học University of Colorado, Boulder, người nghiên cứu các thiệt hại vật chất cho viễn cảnh động đất này.
* Nam California đang đối diện một trận động đất có sức phá hủy vô cùng lớn
Các nhà khoa học cho biết một trận động đất lớn tại vùng Nam California sẽ xảy ra, đó chỉ là vấn đề thời gian. Sau khi ngủ yên hơn 300 năm, vùng đất phía Nam nơi chấm dứt của lằn nứt San Andreas Fault e rằng sẽ bị một trận động đất lớn theo các nhà khoa học. Và hậu quả của trận động đất sẽ có sức phá hủy vô cùng lớn. Theo Lucy Jones, một nhà địa chấn học trong bản thăm dò của U.S. Geological Survey cho biết "một trận động đất lớn sẽ giết chết hàng ngàn người và làm mất hàng tỉ đô la."
Bà Jones là một nhà khoa học kỳ cựu trong Southern San Andreas Earthquake Scenario, đó là một nhóm khoa học gia chuyên nghiên cứu về khả năng động đất của vùng Nam California được biết dưới tên the Coachella Valley.
"Qui mô của thảm họa này có thể sánh ngang với thảm họa bão Katrina", bà Jones cho biết. Các dữ liệu lịch sử cho thấy thời gian trung bình giữa hai lần động đất là từ 150 đến 200 năm.
Tuy vậy trận động đất cuối cùng ghi nhận được là cách đây khá lâu vào năm 1680. Các nhà khoa học cũng không thể giải thích tại sao lần nghỉ này dài đến như vậy.
Nhưng ông Tom Fumal một nhà nghiên cứu địa chất cho biết cho dù không có động đất lớn trong thời gian dài nhưng thực tế rồi cũng sẽ có một lần. Trận động đất năm 1680 gây tác hại nhỏ khi nó xảy ra ở khu vực không có dân cư - khu Palm Springs.
Nhưng bây giờ mọi chuyện đã thay đổi, một trận động đất 7.8 độ sẽ đánh vào khu Salton Sea trong khu Coachella Valley, tọa lạc ở phía đông San Diego và Los Angeles, theo lời của bà Jones. Hình: Khu Coachella Valley chụp năm 2006
Bà cho biết thêm trận động đất hướng về phía bắc độ 200 dặm(320 cây số), trận động đất dự đoán sẽ làm sụp các tòa cao ốc, làm hư hỏng đường sá và đường rầy xe lửa, làm rừng bốc cháy, và làm đất bị trượt đi.
Sẽ có một vùng rộng lớn tại Nam California nằm kế cận vết nứt, bà Jones nói sẽ có nhiều người bị rủi ro hơn các trận bão. Tại khu vực Coachella Valley thì tổn thất càng lớn.
Không ai có thể tiên đoán chính xác khi nào động đất xảy ra hay làm bất kỳ chuyện gì để tránh khỏi cho nên chuyện cần làm là chuẩn bị trước cho chuyện này là cách phòng vệ tốt nhất.
Bà Jones nói, "chúng tôi muốn rằng việc chuẩn bị trước trong trường hợp khẩn cấp sẽ trở thành một phần của vùng Nam California.” Động đất là chuyện không thể tránh được, nhưng thảm họa thì lại có thể.

Sau đây là 10 cơn địa chấn tồi tệ nhất, do Time liệt kê.

1556, Thiểm Tây, Trung Quốc

Trận động đất tồi tệ nhất mọi thời đại có lẽ là trận được nói đến ít nhất, bởi nó xảy ra gần 450 năm trước. Xảy ra tại trung tâm tỉnh Thiểm Tây, Trung Quốc, cơn địa chấn mạnh 8 độ Richter đã cướp đi sinh mạng của 830.000 người. Cơ sở hạ tầng thời đó không đủ để chống chọi lại sức mạnh dữ dội của trận động đất, đồng thời các vụ sạt lở đất cũng gia tăng số người thiệt mạng. Tổng cộng, một khu vực rộng hơn 800 km vuông bị quét sạch.

1976, Đường Sơn, Trung Quốc

Trận động đất mạnh thứ hai trong lịch sử cũng xảy ra tại Trung Quốc, lần này là ở tỉnh Đường Sơn, vào năm 1976. Đây được coi là trận động đất kép bởi cơn dư chấn xảy ra 16 tiếng sau cơn rung chuyển đầu tiên cũng mạnh 7,8 độ Richter. Số người thiệt mạng ước tính lên tới 250.000.

2004: Ấn Độ Dương

Ngày 26/12/2004, một trận động đất mạnh 9,2 độ Richter làm rung chuyển đáy biển Ấn Độ Dương, tạo ra sức mạnh tương đương 23.000 quả bom nguyên tử. Cơn động đất mạnh nhất trong 40 năm đã tạo ra một cơn sóng thần khủng khiếp, với những con sóng khổng lồ cao 15 m, tràn vào bờ biển của 11 nước. Hàng trăm người bị lôi ra biển trong khi những người khác chết chìm trong các ngôi nhà của mình. Con số thiệt mạng chính thức được báo cáo là gần 227.900 người.

1920, Haiyuan, Trung Quốc

Trận động đất mạnh 7,8 độ Richter năm 1920 tại Haiyuan, Ninh Hạ, Trung Quốc khiến các con sông đổi dòng chảy và một loạt núi sụp đổ. Sự tàn phá xảy ra đồng loạt trên 7 tỉnh Trung Quốc. Ước tính 200.000 người thiệt mạng trong thảm họa này.

1923, Kanto, Nhật Bản

Đúng trưa ngày 1/9/1923, một trận động đất mạnh 7,9 Richter làm rung chuyển toàn bộ khu vực Tokyo-Yokohama. Rung chấn khiến hầu hết các tòa nhà sụp đổ và kéo theo một cơn sóng thần cao 12 m. Nhưng hậu quả của nó còn kéo dài trong nhiều ngày, một loạt trận hỏa hoạn diễn ra sau vụ động đất khiến 90% các tòa nhà của Yokohama bị hư hỏng nặng, khoảng 2/5 thành phố Tokyo bị phá hủy, một nửa dân số bị mất nhà cửa. Gần 143.000 người chết.

1948, Turkmenistan

Chỉ trong vòng vài phút, một trận động đất mạnh 7,3 Richter đã biến thành phố Ashgabat thành một đống đổ nát. Hàng nghìn bác sĩ, y tá và các nhân viên y tế khác từ Matxcơva và các thành phố khác được huy động tới để cứu trợ người dân Turkmenistan. Bất chấp nỗ lực của họ, 110.000 người mất mạng.

2008: Tứ Xuyên, Trung Quốc

Hơn 87.000 người đã chết trong trận động đất kinh hoàng năm 2008 ở Tứ Xuyên, Trung Quốc, khiến 10 triệu người mất nhà cửa. Thảm họa mạnh 7,9 độ Richter làm rung chuyển toàn bộ tỉnh Tứ Xuyên, phá hủy hàng triệu công trình, gây ra thiệt hại ước tính 86 tỷ USD. Gần 10.000 trẻ em chết trong các trường học bị sụp đổ, dẫn tới một cuộc điều tra bất thường của chính phủ cho thấy khoảng 20% các trường tiểu học ở nước này được xây trong tình trạng không an toàn.

2005, Kashmir, Pakistan

Kashmir - khu vực tranh chấp biên giới giữa Ấn Độ và Pakistan - càng thêm thảm hại khi một trận động đất dữ dội xảy ra vào ngày 8/10/2005. Với cường độ 7,6 độ Richter, cơn địa chấn giết chết 79.000 người và khiến hàng triệu dân mất nhà cửa. Vùng núi xa xôi hiểm trở càng khiến cho công tác cứu hộ thêm khó khăn.

1908, Messina, Italy

Trận động đất xảy ra ở dải Messina ngăn cách Sicily và Calabria vào ngày 28/12/1908 được xác định mạnh 7,5 độ Richter. Nó kéo theo một cơn sóng thần cao 12 m càn quét bờ biển Italy. Hơn 80.000 người chết và hàng chục thị trấn bị phá hủy. Các cư dân tại Messina phải đến định cư tại các thành phố khác ở Italy.

1970, Chimbote, Peru

Trận động đất xảy ra tại thị trấn ven biển Chimbote của Peru hôm 31/5/1970 mạnh 7,9 độ Richter và có tâm chấn nằm cách đó 24 km nhưng vẫn cướp đi sinh mạng của 70.000 người và khiến hơn 800.000 dân mất nhà cửa. Các trận lở đất cùng với các mảnh vỡ lao xuống với tốc độ 320 km/h từ ngọn núi Navado Huascaran phá hủy toàn bộ các làng mạc quanh đó. Sự rung chuyển còn cảm nhận được tại Lima - cách đó 640 km.

Những nước bị đe dọa bởi động đất & sóng thần:

Los Angeles & California: Các trận động đất đã từng tàn phá một vài nơi ở Los Angeles trong quá khứ. Vào năm 1994, một trận động đất với cường độ 6,7 độ richter đã đánh sập toàn bộ khu Northridge của Los Angeles, phá hủy toàn bộ đường đi bộ, hơn 70 người bị thiệt mạng và gây thiệt hại khoảng 20 tỉ USD.



Nhưng theo các nhà khoa học trong tương lai những trận động đất còn gây thiệt hại hơn nữa tại Los Angeles . Theo các quan trắc địa lý thì cứ mỗi 150 năm, Los Angeles lại bị động đất một lần. Thành phố Los Angeles nằm dọc theo vùng cực nam của vết đứt gãy San Andreas, cũng nơi đây vào năm 1857 từng chứng kiến một trận động đất dữ dội với tâm chấn đo được là 7,9 độ richter.
Mặc dù trong vòng 15 năm qua, thành phố Los Angeles đã xây dựng khá nhiều tòa nhà và cơ quan y tế khang trang và vĩ đại, thậm chí tốt hơn các thành phố khác trên đất Mỹ. Một trận động đất với mức độ tàn phá lớn có thể sẽ xảy ra tại thành phố này trong tương lai.
Tokyo - Nhật Bản


Nhật có diện tích khu vực tương đương với diện tích của California (Mỹ), Nhật Bản có kiến tạo đĩa địa chất không ổn định. Quốc gia gồm 4 hòn đảo lớn này luôn phải đối mặt với nhiều trận động đất với các cường độ tàn phá khác nhau.
Dân số của Nhật Bản lại lớn hơn bang California gần 4,5 lần, và phần lớn dân cư Nhật Bản lại sống đông đúc tại các thành phố. Điều đó vô hình trung tạo nên nỗi ám ảnh đáng quan ngại về khả năng "chết chùm", nếu xảy ra động đất, không nhiều thành phố có mật độ dân số đông khủng khiếp như thủ đô Tokyo: 13 triệu người.
Vào năm 1923, thủ đô Tokyo từng chịu một trận động đất kinh hoàng: 150.000 người bị thiệt mạng. Mặc dù Nhật Bản đã xây dựng khá nhiều các công trình cơ sở hạ tầng, kiên cố và cả những tòa nhà có mức độ chống động đất rất cao, nhưng các nhà địa chất học vẫn lo lắng về một trận động đất lớn hơn trực tiếp đe dọa Tokyo và những thiệt hại nhân mạng và tài sản có lẽ cao hơn con số 1.000 tỉ USD.
Tehran - Iran


Toàn bộ đất nước Iran nằm lọt thỏm trong vùng chịu nhiều ảnh hưởng động đất, và trong quá khứ quốc gia Hồi giáo này từng chịu nhiều trận động đất khủng khiếp, điển hình là trận động đất vào năm 2003, với dư chấn động đất lên tới 6,8 độ richter, cả thành phố cổ đại Bam bị hủy hoại và làm thiệt mạng hơn 30.000 người.
Hiện tại các nhà địa chất học chính thức tuyên bố rằng trong tương lai, Tehran sẽ lại bị ảnh hưởng bởi một trận động đất rất lớn , ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống của hơn 7 triệu người dân đang sinh sống.
Không giống như các tòa nhà chống động đất hiện đang được xây dựng tại các đô thị gặp nguy hiểm động đất như San Francisco (Mỹ) và Tokyo (Nhật Bản), các tòa nhà tọa lạc tại thủ đô Tehran thường được xây dựng khá lỏng lẻo, và nhiều cư dân Tehran hiện đang sinh sống trong nhiều ngôi nhà không được xây dựng bằng sắt thép kiên cố, và cũng bởi vậy mà họ dễ là nạn nhân đầu tiên một khi nhà bị sập khi có dư chấn động đất.
Bộ Y tế Iran ước tính rằng trong tương lai sẽ có một trận động đất với dư chấn khoảng 7 độ Richter, làm sập hơn 90% các bệnh viện tại Tehran. Chính quyền Tehran hiện đang có kế hoạch dời thủ đô đến địa điểm khác, an toàn hơn.
Tây Bắc Thái Bình Dương



Những trận mưa như trút nước từng ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống của các cư dân vùng Cascadia, nơi có diện tích xấp xỉ bằng bang Oregon (Mỹ). Các cư dân ở bang California sống gần bên Cascadia đang nơm nớp lo âu bị vạ lây bởi một trận động đất phát sinh từ ông hàng xóm này.
Được biết, Cascadia nằm trên nóc của một trong những vết đứt gãy chính, nhưng động đất không thường xuyên xảy ra ở đây. Một trong những trận động đất khủng khiếp đã từng xảy ra ở Cascadia vào năm 1700, với cường độ lên tới 9,2 độ richter làm hủy hoại toàn diện địa phương này. Các chuyên gia địa chất dự báo rằng cứ mỗi 500 năm, Cascadia lại hứng chịu một trận động đất. Tuy nhiên, các thành phố nằm ở khu vực Tây Bắc Thái Bình Dương như Seattle và Vancouver sẽ ít chịu ảnh hưởng hơn là thành phố San Francisco và Los Angeles, vì vậy một khi động đất xảy ra, vùng Tây Bắc Thái Bình Dương sẽ là nơi bị nạn trước tiên.
Indonesia



Đảo quốc này được mệnh danh là "Vòng lửa Thái Bình Dương", nơi tập hợp một vòng bán nguyệt các đĩa đứt gãy và các miệng núi lửa nằm dọc theo bờ biển Thái Bình Dương, từ New Zealand đến Chile. Là quốc gia chịu nhiều nguy hại động đất nhất trên hành tinh, "Vòng lửa Thái Bình Dương" luôn phải đối mặt với vô số trận động đất, các vụ phun trào núi lửa và các cơn sóng thần, bao gồm cả cơn sóng thần trên biển Ấn Độ Dương vào năm 2004 đã tiêu diệt 230.000 người, hầu hết là cư dân thuộc khu vực Đông Nam Á.
Trong thảm họa sóng thần này, vùng duyên hải phía bắc của hòn đảo Sumatra thuộc Indonesia bị thiệt hại nặng nề với gần 1.000 người bị thiệt mạng.
Các nhà địa chất học nhấn mạnh rằng trong tương lai, Indonesia sẽ đối mặt với nhiều thảm họa thiên nhiên có mức độ tàn phá lớn hơn rất nhiều.

Thổ Nhĩ Kỳ(Turkey):

Một trận động đất mạnh 6 độ Richter ở miền đông Thổ Nhĩ Kỳ hôm nay làm chết ít nhất 51 người, phá sập nhiều nhà cửa.

Trung tâm đối phó với khủng hoảng của chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ cho hay ngoài số thiệt mạng còn có hơn 100 người bị thương, khi động đất kéo đổ những ngôi nhà hoặc thánh đường xây bằng đá hoặc trát vách đất ở các làng thuộc tỉnh Elazig, cách thủ đô Ankara 550 km về phía đông.

Nhân viên cứu hộ đào bới đống đổ nát để tìm người sống sót sau trận động đất ở tỉnh Elazig, Thổ Nhĩ Kỳ hôm nay. Ảnh: AFP.

AP cho biết địa chấn bắt đầu lúc 4h32 sáng giờ địa phương (tức 9h32 sáng nay Hà Nội), khi mọi người còn đang say ngủ. Sau trận động đất còn có hơn 30 dư chấn, mạnh nhất lên đến 5,5 độ.

Chile:

Tâm chấn nằm cách đông bắc thành phố lớn thứ hai Chile, Concepcion, 115km.

Một căn hộ chung cư ở bị xẻ làm đôi ở Concepcion.

Nhân viên cứu hộ đưa người mắc kẹt trong các căn hộ lên.

Lửa cháy "nuốt" trọn một tòa nhà ở thành phố lớn thứ 2 của Chile.

Một cây cầu ở Concepcion bị động đất đánh sập.

Ít nhất 500 người thiệt mạng trên khắp Chile.

Một căn hộ chung cư bị đổ sập sau động đất ở Chile.

Còi hú ầm ĩ ở Polynesia Pháp để cảnh báo người dân tìm khu đất cao hơn khi cảnh báo sóng thần được đưa ra khắp “Vành đai lửa” của Thái Bình Dương sau trận động đất 8,8 độ richter ở Chile, khiến ít nhất 122 người thiệt mạng.

Các nước dọc hình cung trải dài từ New Zealand tới Nhật Bản đã đưa ra những kế hoạch khẩn cấp, những kế hoạch đã được củng cố sau thảm họa sóng thần Ấn Độ Dương năm 2004 làm hơn 220.000 người thiệt mạng.

Trung tâm cảnh báo sóng thần Thái Bình Dương, được chính phủ các nước thuộc Thái Bình Dương thành lập sau trận sóng thần do trận động đất 9,5 độ richter ở Chile năm 1960 “kích hoạt”, cảnh báo rằng có thể xảy ra “thiệt hại rộng khắp” khi những cơn sóng lớn xuất hiện khắp đại dương.

Giới chức bang Hawaii của Mỹ, nơi trung tâm cảnh báo sóng thần được đặt, cho biết tiếng còi cảnh báo sóng thần đã vang lên khắp nơi.

Theo Trung tâm cảnh báo sóng thần Thái Bình Dương, một đợt sóng thần cao 2,34m đã ập vào Talcahuano, một trong 11 thị trấn ven biển của Chile. Hiện chưa có thông tin nào về thiệt hại ở đây.

Đảo Robinson Crusoe xa xôi của Chile, cách đại lục khoảng 700km, cũng bị một đợt sóng khổng lồ tàn phá. Trong khi đó Tổng thống Chile Michelle Bachelet thông báo sơ tán một phần đảo Phục Sinh.

Trung tâm cũng ban bố lệnh cảnh báo sóng thần ở Trung Mỹ và giới chức ở tận đảo Sakhalin của Nga cũng đam giám sát khả năng xảy ra sóng thần.

Cường độ của trận động đất ở Chile: Màu vàng nghệ: Rất mạnh; màu vàng: Manh; Màu xanh: Trung bình.

Tại thiên đường du lịch Polynesia Pháp, chính quyền địa phương cho biết những đợt sóng đầu tiên ước tính sắp ập tới quần đảo Gambier. Còi hú, loa phóng thanh thông báo đã làm người dân thức tỉnh giữa đêm khuya.

New Zealand cảnh báo một bức tường nước cao tới 3m có thể ập vào các đảo nằm ở ngoài khơi xa và một phần đảo South Island. Giới chức nước này cũng ước tính sóng thần có thể ập vào bờ biển phía đông từ 7h05 sáng ngày chủ nhật, 28/2.

Trung tâm phối hợp cảnh báo sóng thần Australia cảnh báo có khả năng xuất hiện “những con sóng nguy hiểm, những dòng đại dương mạnh và ngập lụt” dọc bờ biển giữa Sydney và Brisbane.

Giới chức ở Indonesia và Đài Loan cho hay họ đang theo dõi sát tình hình trong khi giới chức Philippines bắt đầu lên kế hoạch có thể phải sơ tán người dân.

"Vành đai lửa" Thái Bình Dương.

Giới chức Australia ước tính, sóng thần có thể ập tới nước này vào khoảng 8h15 sáng ngày chủ nhật.

Trong khi đó sóng địa chấn cao tới 3m có thể vươn tới bờ biển đông của Nhật vào khoảng trưa ngày chủ nhật.

“Chúng tôi muốn người dân phải cảnh giác cao độ và theo dõi thông tin liên quan”, quan chức thuộc cơ quan khí tượng học Nhật Bản cho biết trong một cuộc họp báo gấp. Trong khi đó Thủ tướng Yukio Hatoyama yêu cầu chính phủ sẵn sàng cho công tác cứu trợ.

Sóng thần đã tràn vào bờ biển Chile

“Đây là một trận động đất cực lớn”, nhà khoa học Harley Benz từ Trung tâm Thông tin Động đất Quốc gia thuộc Cơ quan Khảo sát Địa chất Mỹ nói. “Trận động đất đã gây ra nguồn năng lượng lớn hơn trận động đất ở Haiti tới 500 lần”.
Theo nhà khoa học này, một trận động đất mạnh 8,0 độ richter sẽ sản sinh ra nguồn năng lượng mạnh hơn trận động đất 7,0 độ richter 33 lần. Còn một trận động đất 9 độ richter sẽ sản sinh ra nguồn năng lượng mạnh gấp 33 nhân 33 lần trận động đất 7 độ richter.

Các chuyên gia cũng cho biết sở dĩ con số thương vong ở Chile thấp hơn Haiti, dù động đất mạnh hơn rất nhiều, đơn giản là do nước này đã chuẩn bị đối phó với động đất tốt hơn. Chile giàu có hơn với những ngôi nhà xây dựng đúng tiêu chuẩn, phản ứng tốt và có lịch sử nhiều năm đối phó với thảm họa kiểu này.

Cơ quan Khảo sát địa chất Mỹ trước đó đưa tin động đất hôm qua ở Chile kéo dài tới 90 giây kèm với ngay sau đó là 11 dư chấn.

Ngoài ra, cơ quan này đã ghi lại được 34 dư chấn mạnh từ 4,6 đến 6,9 độ richter kể từ sau trận động đất 8,8 độ lúc 3 giờ 34 phút sáng hôm qua (giờ địa phương).

Đài Loan:

Trận động đất mạnh 6,7 độ richter xảy ra ở Đài Loan sáng 4/3 làm 64 người bị thương, nhiều nhà cửa bị hư hại.

Tuy chưa có người thiệt mạng nhưng trận động đất ảnh hưởng lớn đến cuộc sống của người dân Đài Loan. Đường xá, nhà cửa bị hư hại, điện mất, giao thông và thông tin liên lạc bị ách tắc. Thêm nữa, ngay sau trận động đất là những vụ lở đất và hoả hoạn xảy ra.

Dưới đây là những hình ảnh về trận động đất này:

Rất nhiều ngôi nhà bị hư hại

Sau động đất là lở đất

Hoả hoạn sau trận động đất

Các em học sinh được hướng dẫn bảo vệ phần đầu khi có động đất

Trung Quốc: Hơn 10.000 người bỏ mạng, hàng trăm người mắc kẹt dưới những tòa nhà bị sập, trong khi các đội cứu hộ vẫn chưa tới được tỉnh Tứ Xuyên là vùng bị ảnh hưởng nặng nề nhất.

Một phụ nữ cố vùng vẫy khỏi đống đổ nát của ngôi nhà bị sập sau trận động đất. Ảnh: Reuters.

Cơn địa chấn mạnh 7,8 độ richter, tâm chấn là tỉnh Tứ Xuyên, xảy ra vào đầu giờ chiều hôm qua làm ít nhất 8 trường học bị sập. Các nhà máy hoá chất và ít nhất một bệnh viện cũng bị phá hủy, khiến hàng trăm người bị kẹt. Số người chết được cho là sẽ còn tăng lên trong trận động đất kinh hoàng nhất ở Trung Quốc trong ba thập kỷ nay.

Khoảng 900 em học sinh bị vùi dưới toà nhà ba tầng của một trường học ở thành phố Đô Giang Yển, Tứ Xuyên. Thủ tướng Ôn Gia Bảo đau lòng khi 50 thi thể của các em được lôi ra khỏi đống đổ nát.

Một trường học khác ở Đô Giang Yển cũng bị sập khiến 420 em học sinh mắc kẹt. Đội cứu hộ mới đưa được khoảng 100 em ra ngoài. "Chúng ta không thể phí phạm một phút nào được", ông Ôn nói. "Mỗi phút, mỗi giây đáng giá bằng cả sinh mạng của một em học sinh".

Ở Thành Đô, nhiều người phải ngủ ở ngoài đường hoặc trong xe hơi, do lo ngại các dư chấn tiếp theo. Ở đây, ít nhất 45 người chết và 600 người bị thương.

Bắc Kinh đã nhanh chóng điều động quân đội và các nhóm y tế tới cứu người còn sống và điều trị cho những người bị thương. Thủ tướng Ôn thề sẽ nỗ lực cứu trợ và yêu cầu người dân bình tĩnh.

Hạt Wenchuan, cách thủ phủ Tứ Xuyên 100km, là nơi bị ảnh hưởng nặng nề nhất. Phần lớn nhà của nông dân ở hai thị trấn đã bị sập trong khi giới chức chưa nhận được thông tin của ba thị trấn gần tâm chấn nhất. Ba thị trấn này có khoảng 24.000 dân.

Giới chức Wenchuan khẳng định có 15 người chết và số thương vong còn tăng lên nhanh chóng. "Chúng tôi rất cần lều, thực phẩm, thuốc và thiết bị liên lạc vệ tinh", bí thư chi bộ đảng cộng sản Trung Quốc ở Wenchuan cho hay.

Hơn 7.000 người được cho là đã bỏ mạng ở hạt Beichuan, tỉnh Tứ Xuyên. Tại đây, 80% các toà nhà đều đã bị sập.

Tai họa lần này ở Tứ Xuyên là cơn địa chấn kinh hoàng nhất ở Trung Quốc kể từ năm 1976, khi một trận động đất san bằng thành phố Đường Sơn, khiến gần 300.000 người chết.

Trận động đất đã đánh sập nhiều tòa nhà ở tâm chấn, Yushu.

Trận động đất cũng đánh sập nhiều tòa nhà, phá hủy nhiều đường sá, làm sập nhiều cột điện và ống dẫn dây điện thoại tại tỉnh Thanh Hải, giáp ranh với Tây Tạng.

Tiếp theo sau trận động đất là nhiều trận hậu chấn, trận lớn nhất đo được 6,3 trên địa chấn kế. Đêm qua hàng ngàn người đã phải ngủ một đêm lạnh giá ngoài trời.

Tâm của trận động đất lớn tập trung quanh quận Yushu của người Tây Tạng, nằm về phía nam tỉnh Thanh Hải. Tại thị trấn Jeigu, gần tâm chấn, hơn 85% các tòa nhà bị sập, trong khi đài truyền hình địa phương chiếu cảnh hai bên đường phố chỉ là những đống đổ nát.

Nhiều trường học bị sập, với ít nhất 56 học sinh thiệt mạng, trong đó có 22 em ở một trường học tại Yushu. Báo chí Trung Quốc dẫn nguồn Hội chữ thập đỏ cho biết hơn 70% trường học tại Yushu bị sập.

Các nhân viên cấp cứu đang ra sức đào bới để giải cứu những người còn bị kẹt trong những đống đổ nát. Trong khi đó, cho đến nay hơn 900 người đã được cứu sống từ các đống đổ nát.

Tâm của trận động đất nằm ở huyện tự trị của người Tây Tạng Yushu.

Ấn Độ:

Theo Cơ quan khảo sát địa chất Mỹ (USGS), động đất xảy ra lúc 1g26 sáng (tức 2g26 sáng giờ VN). Tâm động đất nằm cách Mohean, quần đảo Nicobar khoảng 150 km về phía tây, gần khu vực Banda Aceh của Indonesia, ở độ sâu 35 km.

Sau khi động đất xảy ra, PTWC đã phát cảnh báo sóng thần tới các nước Ấn Độ, Indonesia, Sri Lanka, Myanmar, Thái Lan và Malaysia.

Bản đồ nơi xảy ra động đất.

Theo đánh giá của PTWC, động đất cường độ này có nguy cơ gây sóng thần tàn phá cục bộ và đôi khi gây tàn phá trên diện rộng dọc khu vực bờ biển nằm trong phạm vi 1.000 km từ tâm động đất.

Tại Ấn Độ, Press Trust of India cho biết động đất được cảm nhận ở nhiều khu vực nằm cách xa tâm chấn hơn 1.000 km; có nơi chấn động mạnh đến nỗi nhiều người đang ngủ phải bật dậy, hốt hoảng chạy khỏi nhà.

Hiện chưa có thông tin về thiệt hại hay thương vong.

Trung tâm thông tin đại dương Ấn Độ đã phát cảnh báo “theo dõi sóng thần” tới 10-15 đảo, tuy nhiên dự báo mực nước biển chỉ dâng lên khoảng 50cm.

Các quần đảo ở Ấn Độ Dương từng bị ảnh hưởng nặng nề trong trận động đất gây sóng thần năm 2004 khiến hàng trăm ngàn người thiệt mạng.

Bồ Đào Nha: Trận động đất Lisboa 1755 là chuỗi sự kiện bao gồm động đất, sóng thần và hỏa hoạn xảy ra vào ngày 1 tháng 11 năm 1755 tại thủ đô LisboaBồ Đào Nha của . Trận động đất này có thể nói là sự kiên bi thảm nhất Châu Âu trong thế kỉ 18. Trận động đất này đã hủy diệt 85% thành phố Lisboa và giết hơn 1 phần 3 trong tổng số 275000 người của thành phố.Trân động đất mạnh tương đương với 8,5 độ Richter trên thang độ hiện nay. Tâm chấn của nó nằm cách Lisbon 350 km về phía tây nam. Trận động đất này đã gần như xóa sổ thành phố Lisboa ra khỏi bản đồ Châu Âu.

Haiti:Tổng thống Haiti, Rene Preval hôm qua cho rằng trận động đất hôm 12/1 đã cướp đi sinh mạng của hàng chục nghìn người, còn Thượng nghị sĩ hàng đầu nước này nói 500.000 người có thể đã chết, trong khi các đường phố của thủ đô Port-au-Prince chất đầy xác nạn nhân.

Chưa thể biết chính xác số người thiệt mạng sau động đất

Thủ đô Haiti gần như bị san phẳng sau trận động đất 7,0 độ richter. Đổ nát và chết chóc hiện diện mọi nơi ở Port-au-Prince. Thi thể của trẻ nhỏ được xếp đống gần trường học. Thi thể của những phụ nữ và thi thể của nam giới được phủ bằng những tấm vải nhựa hoặc ga trải giường.
Tổng thống Rene Preval nói hiện chưa thể thống kê được con số chính xác, nhưng ông tin rằng hàng chục nghìn người đã chết.
Trong khi đó, sức tàn phá khủng khiếp của trận động đất khiến các quan chức Haiti dự đoán số người thiệt mạng thậm chí còn cao hơn. Thượng nghị sĩ hàng đầu Youri Latortue nói với báo giới rằng con số này có thể là 500.000 người, dù ông biết chưa ai nói được chính xác là bao nhiêu.
“Tòa nhà quốc hội đổ sụp. Trường học đổ, bệnh viện đổ. Có nhiều trường học và có nhiều người bị vùi lấp trong đó”, Tổng thống Preval nói.

Thậm chí nhà tù lớn ở thủ đô cũng bị phá hủy, “và đã có tin những tên tù vượt ngục”, một người phát ngôn cho cơ quan nhân đạo Liên Hợp Quốc nói.

Những người sống sót cố tìm kiếm những người mắc kẹt trong các đống đổ nát

Quốc tế hỗ trợ Haiti khắc phục hậu quả

Tổng Thư ký Liên Hợp Quốc Ban Ki Moon hôm qua ra tuyên bố bày tỏ lo ngại về thảm họa ở Haiti, trong khi tin tức ban đầu từ cơ quan này cho biết 14 nhân viên Liên Hợp Quốc ở Haiti đã thiệt mạng và 150 người khác vẫn mất tích.
Liên Hợp Quốc hôm qua cũng lập tức tuyên bố chi 10 triệu USD từ quỹ đối phó khẩn cấp để hỗ trợ Haiti.
Nhiều nước đã cam kết cung cấp viện trợ khẩn cấp để giúp Haiti vượt qua khó khăn.
Hai máy bay của Mỹ đã tới Haiti với 72 nhân viên cứu hộ và hàng chục tấn thiết bị, hàng hóa cứu trợ. Tổng thống Mỹ Obama tuyên bố Mỹ đã chuẩn bị sẵn sàng viện trợ nhân đạo cho Haiti. Ngoại trưởng Mỹ Hillary phát biểu tại Hawaii sau đó cho biết viện trợ của Chính phủ Mỹ sẽ được chuyển tới Haiti qua hai kênh quân sự và dân sự.
Ngân hàng Phát triển châu Mỹ đặt trụ sở tại Washington cho biết sẽ viện trợ khẩn cấp 200.000 USD cho Haiti dùng để cung cấp thực phẩm, nước uống, thuốc men và nơi lánh nạn tạm thời cho nhân dân vùng bị thiên tai.
Nước Pháp trong ngày hôm qua cũng huy động hai máy bay chở nhân viên cứu hộ và hàng hóa tới Haiti.
Liên minh châu Âu khởi động cơ chế đối phó với khủng hoảng, trong khi nhiều nước châu Âu khác như Đức, Hà Lan, Anh cũng thông báo đưa lực lượng cứu hộ và hàng hóa tới trợ giúp.
Các nước láng giềng của Haiti đã có phản ứng nhanh chóng. Sáng sớm hôm qua, khoảng 50 nhân viên cứu hộ Venezuela và nhiều tấn hàng đã có mặt tại Haiti. Trong khi đó, Tổng thống Brasil Lula da Silva đề nghị giúp đỡ Haiti nhưng ông cũng bầy tỏ lo ngại cho tính mạng của 1.200 binh sĩ Brasil thuộc lực lượng gìn giữ ổn định của Liên Hợp Quốc đang có mặt tại Haiti bởi vì trụ sở của lực luợng này cũng bị đổ nát.
Chính phủ Dominica, nước láng giềng của Haiti, tối 12/1 đã lập tức cho một chuyên cơ của Không quân chở 20 nhân viên cứu hộ và thiết bị liên quan tới Haiti.

New Zealand: Thủ tướng New Zealand John Key thông báo ít nhất 65 người đã thiệt mạng trong trận động đất xảy ra đất mạnh 6,3 độ Richter vào lúc 12g51 ngày 21-2 giờ địa phương tại Christchurch. Ông cũng cho rằng số nạn nhân có thể tiếp tục tăng.

Thiệt hại của trận động đất này được cho là tồi tệ hơn trận động đất mạnh 7,1 độ richter hồi tháng 9-2010 - Ảnh: BBC

AFP dẫn lời Cơ quan khảo sát địa chất Mỹ nói tâm động đất nằm cách Christchurch 10km về phía tây nam và cách mặt đất chỉ 4km. Đây là thành phố lớn thứ hai của nước này.

Trận động đất này có quy mô nhỏ hơn so với trận động đất 7,3 độ Richter xảy ra hồi tháng 9 năm ngoái, tuy nhiên rung chuyển mạnh hơn và gây thiệt hại lớn hơn do tâm chấn nằm gần mặt đất, theo tờ New Zealand Herald.

Một tòa nhà đổ sập vì động đất - Ảnh: New Zealand Herald

Trận động đất khiến nhiều nhà cửa sụp đổ, trong đó có tòa nhà của hãng truyền hình New Zealand (TVNZ) và giáo đường trung tâm thành phố. Đường sá bị nứt toác làm các phương tiện chở người dân hoảng loạn tìm cách thoát ra khỏi thành phố bị mắc kẹt, gây tình trạng lộn xộn.

Chris Hutching, phóng viên báo National Business Review có mặt tại hiện trường, mô tả nhiều con đường “đã biến thành sông” do hệ thống ống nước vỡ, trong khi các dư chấn vẫn còn được cảm nhận vào lúc 14g giờđịa phương.

Trận động đất cũng đã gây thiệt hại nặng nề cho mạng lưới điện và viễn thông trong khu vực.

Sân bay Christchurch đã đóng cửa, bệnh viện bị hư hại, đường cao tốc huyết mạch dẫn vào thành phố xuất hiện một lỗ lớn và đã nuốt chửng một xe tải.

Hiện các quan chức New Zealand đã ban bố tình trạng khẩn cấp.

Philippines: Tối 5/10/2009, một trận động đất mạnh 6,5 độ richter đã làm rung chuyển khu vực miền nam Philippines. Vài giờ trước đó, một trận động đất 6,1 độ richter cũng xảy ra ở đông Indonesia - Cơ quan Khảo sát Địa chất Mỹ cho biết.

Động đất xảy ra khi nhiều khu vực ở Philippines còn chưa khắc phục được hậu quả của hai cơn bão lớn

Theo cơ quan của Mỹ, trận động đất ở Philippines xảy ra lúc 6 giờ 58 (17 giờ 58 giờ Việt Nam), với tâm chấn nằm cách thành phố Cotabato khoảng 100km về phía tây nam.Các quan chức Philippines cho biết hiện chưa có thông báo về số thương vong, cũng chưa có cảnh báo sóng thần nào được đưa ra. Ông Renato Solidum, phụ trách Viện Núi lửa và Địa chấn Philippines, lại cho rằng tâm động đất nằm cách thành phố Cotabato chỉ 30km về phía tây bắc và người dân cảm thấy rất rõ động đất xảy ra trong vài giây.

http://earthquake.usgs.gov/earthquakes/recenteqsww/
Động đất hay địa chấn là một sự rung chuyển hay chuyển động lung lay của mặt đất. Động đất thường là kết quả của sự chuyển động của các phay (geologic fault) hay những bộ phận đứt gãy trên vỏ của Trái Đất hay các hành tinh cấu tạo chủ yếu từ chất rắn như đất đá. Tuy rất chậm, mặt đất vẫn luôn chuyển động và động đất xảy ra khi ứng suất cao hơn sức chịu đựng của thể chất trái đất. Hầu hết mọi sự kiện động đất xảy ra tại các đường ranh giới của các mảng kiến tạo là các phần của thạch quyển của trái đất (các nhà khoa học thường dùng dữ kiện về vị trí các trận động đất để tìm ra những ranh giới này). Những trận động đất xảy ra tại ranh giới được gọi là động đất xuyên đĩa và những trận động đất xảy ra trong một đĩa (hiếm hơn) được gọi là động đất trong đĩa.
Động đất xảy ra hằng ngày trên trái đất, nhưng hầu hết không đáng chú ý và không gây ra thiệt hại. Động đất lớn có thể gây thiệt hại trầm trọng và gây tử vong bằng nhiều cách. Động đất có thể gây ra đất lở, đất nứt, sóng thần, nước triều giả, đê vỡ, và hỏa hoạn. Tuy nhiên, trong hầu hết các trận động đất, sự chuyển động của mặt đất gây ra nhiều thiệt hại nhất. Trong rất nhiều trường hợp, có rất nhiều trận động đất nhỏ hơn xảy ra trước hay sau lần động đất chính; những trận này được gọi là dư chấn. Năng lực của động đất được trải dài trong một diện tích lớn, và trong các trận động đất lớn có thể trải hết toàn cầu. Các nhà khoa học thường có thể định được điểm mà các sóng địa chấn được bắt đầu. Điểm này được gọi là chấn tiêu. Hình chiếu của điểm này lên mặt đất được gọi là chấn tâm.
Nhiều trận động đất, đặc biệt là những trận xảy ra dưới đáy biển, có thể gây ra sóng thần, hoặc có thể vì đáy biển bị biến dạng hay vì đất lở dưới đáy biển.
Có bốn loại sóng địa chấn được tạo ra cùng lúc. Tuy nhiên, chúng có vận tốc khác nhau và có thể ghi nhận được theo thứ tự đi đến trạm thu như sau: sóng P, sóng S, sóng Love, và cuối cùng là sóng Rayleigh.

Độ Richter

1–2 trên thang Richter

Không nhận biết được

2–4 trên thang Richter

Có thể nhận biết nhưng không gây thiệt hại

4–5 trên thang Richter

Mặt đất rung chuyển, nghe tiếng nổ, thiệt hại không đáng kể

5–6 trên thang Richter

Nhà cửa rung chuyển, một số công trình có hiện tượng bị nứt

6–7 trên thang Richter

7–8 trên thang Richter

Mạnh, phá hủy hầu hết các công trình xây dựng thông thường, có vết nứt lớn hoặc hiện tượng sụt lún trên mặt đất.

8–9 trên thang Richter

Rất mạnh , phá hủy gần hết cả thành phố hay đô thị , có vết nứt lớn , vài tòa nhà bị lún

>9 trên thang Richter

Rất hiếm khi xảy ra

>10 trên thang Richter

Cực hiếm khi xảy ra

Các thang đo khác

• Thang độ lớn mô men (M_w)
• Thang Rossi-Forel (viết tắt là RF)
• Thang Medvedev-Sponheuer-Karnik (viết tắt là MSK)
• Thang Mercalli (viết tắt là MM)
• Thang Shindo của cơ quan khí tượng học Nhật Bản
• Thang EMS98 tại châu Âu

Nguyên nhân

• Nội sinh: liên quan đến vận động phun trào núi lửa, vận động kiến tạo ở các đới hút chìm, các hoạt động đứt gãy.
• Ngoại sinh: Thiên thạch va chạm vào Trái Đất, các vụ trượt lở đất đá với khối lượng lớn.
• Nhân sinh: Hoạt động làm thay đổi ứng suất đá gần bề mặt hoặc áp suất chất lỏng, đặc biệt là các vụ thử hạt nhân dưới lòng đất.

Ngoài ra còn phải kể đến hoạt động âm học, đặc biệt là kỹ thuật âm thanh địa chấn.

Nên làm gì khi có động đất

Động đất là một thiên tai khó có thể dự báo trước được ^[1], cho nên những người sống ở một nơi gần những nơi thường có động đất không thể tránh nó được. Tuy nhiên, có một số điều ta có thể làm để trước, trong lúc, và sau động đất để tránh thương tích và thiệt hại do động đất gây ra.

Trước động đất

• Những vật dụng trong nhà nên được đứng vững chắc. Những thứ như tivi, gương, máy tính, v.v. nên được dán chặt vào tường để khi lung lay cũng không rớt xuống đất gây ra thương tích. Tranh, gương, v.v. nên được đặt xa giường ngủ.
• Đặt các đồ đạc nặng trong nhà như kệ sách, tủ chén, v.v. xa khỏi các cửa và những nơi thường lui tới để khi chúng ngả vẫn không làm chướng ngại lối ra. Chúng cũng nên được dính chặt vào tường.
• Vật dụng nhà bếp nên được dính chặt vào mặt đất, tường, hay mặt bàn.
• Những vật nặng hay dễ bể nên để gần mặt đất.
• Tại một nơi dễ đến, dự trữ nước uống, đồ ăn đóng hộp, đèn pin, pin, rađiô, băng, thuốc men. Thay đổi chúng thường xuyên khi hết hạn.
• Chọn một nơi tụ họp gia đình nếu mọi người không ở cùng nơi khi động đất xảy ra.

Trong lúc động đất

• Nếu động đất xảy ra trong lúc trong nhà, chui xuống một gầm bàn lớn hay giường nếu nó có thể chịu được nhiều vật rớt. Như thế khi nhà sập vẫn có khí thở. Nếu bàn chuyển động, đi theo bàn.
• Nếu không có gầm bàn thì tìm góc phòng hay cửa mà đứng. Tránh cửa kính.
• Tránh xa những vật có thể rơi xuống.
• Che mặt và đầu để khỏi bị các mảnh vụn trúng.
• Nếu điện cúp, dùng đèn pin. Đừng dùng nến hay diêm vì chúng có thể gây hỏa hoạn.
• Nếu động đất xảy ra trong lúc ở ngoài đường, tránh xa các tòa nhà và dây điện. Tìm chỗ trống mà đứng.
• Nếu động đất xảy ra trong lúc lái xe, ngừng xe ở lề đường. Tránh các cột điện, dây điện, và đường cầu.

Đăc biệt, nếu đang ở trong các tòa nhà cao tầng:

• Tuyệt đối không được dùng thang máy vì khi có động đất thì hay kèm theo mất điện và nếu dùng thang máy thì sẽ bị kẹt.
• Cũng nên tránh xa các khu vực có cửa kính, đèn điện treo.
• Nghiên cứu cho thấy có khá nhiều người bị thương là do cố ra khỏi tòa nhà cao tầng ngay lập tức hoặc chạy sang các chỗ khác cùng tòa nhà. Hầu hết thương vong liên quan tới động đất do bị tường đổ, các mảnh kính bị vỡ và văng vào người.

Khi ole động đất

• Kiểm tra thử có ai bị thương không. Đừng di chuyển người bị thương trừ khi họ ở gần dây điện hay những nguy hiểm khác. Gọi cấp cứu nếu có người tắt thở. Nếu bị nhà sập, gây tiếng động để kêu cứu.
• Chuẩn bị cho các trận dư chấn, những trận động đất gây ra bởi trận động đất vừa xảy ra. Tuy chúng nhỏ hơn, chúng vẫn có thể gây ra thương tích.
• Mở rađiô để xem có tin tức khẩn cấp không.
• Động đất có thể làm đứt dây điện, gas, hay nước. Nếu ngửi thấy có mùi hôi, mở cửa sổ và tắt đường gas, đừng tắt mở máy nào hết, và ra ngoài. Thông báo các nhà chức trách.
• Đến nơi đã chọn để tụ họp và tính đầy đủ.

Tìm hiểu về động đất ở California:

SCEC Community Fault Model. This map shows the 3-dimensional structure of major faults beneath Southern California. Vertical faults such as the San Andreas (yellow band from top left to bottom right) are shown as a thin strip. Faults that are at an angle to the surface are shown as wider ribbons of color. The nearest fault to you might be a few miles beneath your home. Areas that seem to have few faults can still experience strong shaking from earthquakes on unmapped faults or from large earthquakes on distant faults.

Geologic rates

The rate of plate movement along the San Andreas fault, 33 millimeters (1.3 inches) each year, is about how fast your fingernails grow. As a result, Los Angeles City Hall is now 2.7 meters (9 feet) closer to San Francisco than when it was built in 1924. It would take a mere (geologically speaking) 2 million years for your nails to extend 100 kilometers (60 miles) from San Bernardino to Palmdale. It took many millions of years of movement on faults (earthquakes) to shape Southern California’s current landscape.
We know that the San Andreas fault produces large earthquakes and that many other faults are also hazardous. However, it is often difficult to understand how to incorporate this information into our lives. Should we care only if we live near the San Andreas fault? Is every place just as dangerous? This section describes where earthquakes have occurred in the past and where they may likely occur in the future, how the ground will shake when they do, and what may happen in a plausible "big one" on the San Andreas.

---

What does it mean?
To become familiar with earthquake vocabulary, you may want to read the "What Should I Know" section first.

Southern California Earthquakes and Faults

The earthquakes of California are caused by the movement of huge blocks of the earth's crust- the Pacific and North American plates. The Pacific plate is moving northwest, scraping horizontally past North America at a rate of about 50 millimeters (2 inches) per year. About two-thirds of this movement occurs on the San Andreas fault and some parallel faults- the San Jacinto, Elsinore, and Imperial faults (see map). Over time, these faults produce about half of the significant earthquakes of our region, as well as many minor earthquakes.

Larger imageEarthquakes plotted on this map (at their epicenters) include: significant earthquakes since 1850 as red numbered circles corresponding to the table at left; earthquakes larger than magnitude 5.5 (1850-1932) and magnitude 4 (1932-2008) as orange and red small circles; and earthquakes smaller than magnitude 4 (1933-2008) as blue dots. While there are thousands of earthquakes shown, this is only a very small window on the earthquake history of southern California!

Larger imageSCEC Community Fault Model This map shows the 3-dimensional structure of major faults beneath Southern California. Vertical faults such as the San Andreas (red band from top left to bottom right) are shown as a thin strip. Faults that are at an angle to the surface are shown as wider ribbons as they lie beneath broad areas (the nearest fault to you might be a few miles beneath your home). Areas that seem to have few faults can still experience strong shaking from earthquakes on unmapped faults or from large earthquakes on distant faults.

Geologic rates

The rate of plate movement along the San Andreas fault, 33 millimeters (1.3 inches) each year, is about how fast your fingernails grow. As a result, Los Angeles City Hall is now 2.7 meters (9 feet) closer to San Francisco than when it was built in 1924. It would take a mere (geologically speaking) 2 million years for your nails to extend 100 kilometers (60 miles) from San Bernardino to Palmdale. It took many millions of years of movement on faults (earthquakes) to shape Southern California's current landscape.

The last significant earthquake on the Southern California stretch of the San Andreas fault was in 1857, and there has not been a rupture of the fault along its southern end from San Bernardino to the Salton Sea since 1690. It is still storing energy for some future earthquake.
But we don't need to wait for a "big one" to experience earthquakes. Southern California has thousands of smaller earthquakes every year. A few may cause damage, but most are not even felt. And most of these are not on the major faults listed above. The earthquake map at top right shows that earthquakes can occur almost everywhere in the region, on more than 300 additional faults that can cause damaging earthquakes, and countless other small faults.

Larger imageThe "big bend" of the San Andreas fault

This is mostly due to the "big bend" of the San Andreas fault, from the southern end of the San Joaquin Valley to the eastern end of the San Bernardino mountains (see diagram at right). Where the fault bends, the Pacific and North American plates push into each other, compressing the earth's crust into the mountains of Southern California and creating hundreds of additional faults (many more than shown in the fault map). These faults produce thousands of small earthquakes each year, and the other half of our significant earthquakes. Examples include the 1994 Northridge and 1987 Whittier Narrows earthquakes.

Six Fundamental Concepts about the Earth's Geology

1. The Earth formed about 4.6 billion years ago, along with the other solar planets and the Sun itself. The planets built up by accretion of rocky and gaseous debris (asteroidal, planetesimal [meteoritic] materials and comets) through collision of orbiting bodies. Aided by gravitational attraction which helped to compact these material, early on the assembling Earth underwent partial to complete melting, separation of different materials into an inner and outer core (Iron-Nickel), an extensive interior mantle, (Iron/Magnesium/Calcium-rich silicates), and a thin crust (enriched in Silica, Sodium/Potassium/Aluminum), all (except the outer core) solidifying by cooling over the first few hundred million years; escaping gases produced an atmosphere (principaly H, CO₂, N, CH₄) were held above the solid Earth by gravity owing to its large mass; in time (about 4 billion years ago), the Earth's exterior cooled sufficiently to allow vast volumes of water vapor to condense, forming in lower areas great concentrations of water collected into depressions (oceanic basins).

2. The Earth's materials are diverse and variable. Most variation occurs in the outermost 200 kilometers, in the lithosphere. Igneous rocks form directly by crystallization of hot melts made up of silicates (Si_mO_n) combined with Fe, Mg, Ca, Al, Na, K, Ti, H₂O). Minerals formed from these make up nearly all the mantle and crust. Rocks at the surface decompose/disintegrate by reaction with the atmosphere/hydrosphere to produce solid debris and soluble chemicals that are transported/deposited to form sediments, that upon burial are converted to Sedimentary rocks (usually layered; strata). Previously formed rocks that are heated and pressurized when buried to shallow to moderate depths (5 to 70 km) of the crust recrystallize as solids under increased temperatures and pressures to form Metamorphic rocks (some may melt to become igneous again). The above processes comprise the Rock Cycle, shown below, and discussed in more detail near the bottom of this page.

These rocks are usually distinctive in the field (out-of-doors). Igneous rocks are made from crystals - minerals that crystalized from once hot melts. Intrusive igneous rocks are commonly without notable layering - they can be described as massive, and result from cooling and solidification well beneath the Earth's surface. Granite is the most familiar intrusive rock type. Extrusive igneous rocks often occur in layers, which may vary in thickness, formed either by outflows of lava or accumulation of debris tossed into the air by erupting volcanoes. Basalt is the prevalent extrusive rock. Field examples of each are:

Sedimentary rocks are nearly always in layers. These are beds (also called strata) made up of deposits from the ocean or other water bodies that consist of clastic fragments (e.g., sand grains), or chemical or biochemical precipitates. Most frequently, the layers are initially laid down as horizontal units. The most common types of sedimentary rocks are shales, mudstones, sandstones, limestones, and evaporites (such as salt beds). If the strata are inclined (dipping), this usually means that the rocks have subsequently been pushed by mountain-building forces that have tilted or folded the units. Here are examples:

Shales are the most common sedimentary rock type, being made up of fine particles (mud is composed of such small particles). Shales are usually characterized by their tendency to break along thin layers called parting. Mudstones lack this feature. Here is a typical outcrop of shale beds:

Sandstones are made up of sand-sized grains. Most common is quartz, the principal constituent of the thick sandstone beds seen below (graywackes are composed of sand fragments of eroded basaltic rocks; arkoses consist of fragments from granitic rocks)

Limestones are the principal member of carbonate rocks. Typically, the limestone is a light whitish-gray, as seen in this outcrop:

The bedding of sedimentary rocks is often conspicuous even when viewed from space, as shown by these limestone and sandstone units in Namibia.

Metamorphic rocks result from the action of heat and pressure on pre-existing rocks (usually sedimentary) that are brought to depths of a few to tens of kilometers below the surface. New minerals are produced by this metamorphism. Shales (mudstones) can be hardened into slates and may be further recrystallized into mica-rich rocks called schists. As such rocks are heated to temperatures below but not far from those that would melt the rocks, they become soft, recrystallize further, and can be deformed into crenulated light and dark units that resemble layers, forming rocks called gneisses. Examples of slate, schist and gneiss are:

Metamorphosed sandstones are turned into quartzites which resemble their precursors but are harder.

Limestones when subjected to metamorphism become marbles

3. The Earth's outer shells (crust and upper mantle = lithosphere), about 150-200 kilometers thick under the continents (less so under the oceans), are subjected to dynamic forces that cause segments of the shells and materials at the top, to break up into plates and deposits on them that move laterally, bringing about deformation of their constituent rocks (mainly in and on the crust) by bending, folding, flowing, fracturing, movement of blocks along faults, and melting. The branch of geology that studies these deformational effects is known as Structural Geology (a closely related term is "Tectonics", which refers to the processes that emplace and deform the structures assumed by the rocks involved). The dynamic processes, driven mainly by heat (much supplied by radioactive element decay) and gravity and resultant convection within and below the lithosphere (in the mantle), move plate units (segmented units of the Earth's spherical crust and upper mantle, that are in slow, essentially horizontal motion in some general direction) either away from each other or against each other (both situations can affect a plate); this general motion is called plate tectonics. Plates diverge from ridges rising from within oceanic basins (lower areas underlain by basaltic crust) and converge against boundaries of other plates (whose outer rocks are either oceanic or continental in nature and composition), causing melting, volcanism, metamorphism, mountain building, rise/fall of crustal blocks, continental growth and splitting.

This next illustration has some of the inherent aspects of the plates within it. It shows however subdivisions of the continents in terms of structural settings that include 1) Shield (old igneous/metamorphic complexes; also called the craton); 2) Platform (supracrustal flat-lying sedimentary rocks); 3) Orogen (mountain belts; deformed rocks); 4) Basin (regions where sedimentary rocks have accumulated in geologically more recent times); 5) Large Igneous Province (areas of considerable cover by basaltic rocks); 6) Extended crust (parts of the continental crust now covered by marine waters).

The previous two maps show large units of the Earth continental and oceanic crust. At much smaller scales, rocks within the plates are subjected to pressures that cause them to bend or break. This ground photo shows folds and a fault (where rock is broken and displaced).

The two principal types of bends (folds) appear in this photo - the upward arch (left) is called an anticline and the downward bend is a syncline. Folds are the result of compressive stresses (the rocks are "pushed" by external forces causing them to buckle or "wrinkle").

The geometry of folds gives rise to different descriptive terms that relate to the attitude of the limbs (either side) of the fold with respect to the horizontal (the inclination of linear or tabular features such as layers or strata is referred to as "dip"). These are the terms.

Here is a ground photo of tight (isoclinal) folding. The upfold on the left is an anticline; on the right is a downfold or syncline:

This is a recumbent fold ("lying on its side").

Folds tend to die out at either end as one looks down on them. This effect is called "plunging" and is illustrated here:

Note something else in this diagram. There is a general rule, the "Law of Superposition", that says younger layers of sedimentary rocks are laid down successively on top of older layers below. Note the sequence of strata in the diagram. In the anticline, the erosional surface (the horizontal plane) has produced a pattern in which the older rocks are interior to those on either side. The reverse is true for the syncline so that the younger rocks are interior. This hold for folds in general.

Here is an aerial view of a plunging anticline in Wyoming; below it is the surface of folded rocks with pronounced plunging as seen in a satellite image (the pattern can become complex):

As seen from the air, a circular to elongate anticlinal fold comprises a dome; the older strata are exposed in the center:

At a small scale (outcrop-sized), contorted folds are found in metamorphic rocks such as gneisses. The rocks actually soften (see below) as they are heated during deep burial. This type of folding, called ptygmatic, is illustrated here:

Faults result from rocks that are stressed (usually resulting in folding) that then break with rocks on either side of the fault plane being displaced (shifted) so as to create a discontinuity. Faults are given names that indicate the mode of stress and geometric nature of the displacement. The extensional (when the rock units are subject to tension stresses) fault is commonly known as a normal fault, the compressional type is called a reverse fault if the fault plane is high angle and a thrust fault if low angle; the transform fault is one type of wrench or rift faults that is associated with oceanic ridges.

A small fault is seen in this ground outcrop. The fault - a plane - appears as a line marking a discontinuity in the once continuous sedimentary layers. Rocks on the left side are displaced upwards:

Both a normal fault and a reverse fault are exposed at this outcrop.

This fault can be recognized from the air as a line with dissimilar surface features on either side because the crustal blocks have shifted horizontally relative to each other; the movement is mainly horizontal making this a strike-slip fault.:

The most famous fault in North America is the San Andreas fault of California - another strike-slip fault. This reknown photo from the air shows offset of orange grove trees as the west side of the fault moved northward.

A thrust fault usually develops when an overturned fold breaks. Rocks are shoved up and outward such that older rocks are carried on top of younger (reversing the Law of Superposition), as shown here:

On a geologic map rock units are represented by different colors. In an area in which faulting has occurred, the fault trace at the surface is rendered as a black line; rock units on either side will show abrupt color mismatches:

Rocks subjected to stress also can break without any displacement. These planar breaks (in effect, fractures) are called joints. Here are three examples:

A question may have crossed the reader's mind, to which we will now try to respond. Rocks when held in the hand or examined in the field that are struck with a hammer usually break into chunks, that is, they are brittle. How then can great masses of rocks, particularly those that are layered, bend and fold without breaking into bits? Several factors make up an answer. These are: confining pressure, heat, time, slow rate of deformation. All but the surficial rocks involved in mountain-building deformation are buried. Any individual part of the rock assemblage (imagine a cube of material) is confined by its neighboring rock masses. The rocks are subjected to heat from the Earth's interior and other sources. They are pressed upon by external forces (see next page). The pressures are exerted over long periods of time. Under these conditions rocks behave as though they were "soft" or ductile rather than brittle. (Metamorphic rocks that contort erratically are actually more like taffy than like hard rock.) They tend to deform at microscopic levels along atomic slip planes and a macroscopic levels along bedding planes. Slow deformation that produces folds takes millions of years as the rocks are gradually displaced. But at various stages the deformation may exceed the strength of the rock so that it does not bend but fractures instead and undergoes displacements along faults.

4. The distortions (lateral and/or with up-down movements) of crustal materials combine with physical and chemical reactions between atmospheric constituents (mainly oxygen and water) that weather (breakdown and/or dissolve) rocks which are then eroded, transported (by running water, ice, wind, gravity) and deposited in low surficial locations on land or in water bodies (oceans and lakes). These actions contiually modify the shape of the land and ocean surfaces producing a wide range of continental and oceanic landforms (mountains, valleys, plateaus, plains, volcanic edifices, etc.), developing a wide variety of landscapes.

This illustration shows the four fundamental continental landforms:

This is a panorama of many of the common landform types:

Landforms development is often a complex process requiring long time periods during which specific landform types take shape, evolve, and disappear. Factors involved, besides time, are the actions of shaping forces such as running water, etc., the type(s) of climate a region experiences (can change from humid to arid or reverse), the nature and resistance to erosion of the various rock type present and their structural configuration, the history of deformation over time, and rises and falls of the regional elevations (through isostasy - a tendency for the crust to assume altitudes that maintain balance [equilibrium] within the Earth's gravitational field). Modern theories of landform development are diverse but most trace their ideas back to 19th Century specialists (Geomorphologists) such as William Davis. While the details have changed, his notions of landform cycles remain largely valid. This illustration generalizes the changing landscape in a humid environment:

The starting point is the emergence of flat-lying sedimentary rocks from the sea as a coastal plain made up of flat-lying sediments. Streams that develop during Youth follow the gradient (slope) from the highest land to the ocean shoreline start to cut down narrow, steeper-walled valley slopes. The progression then is towards valley widening that leaves uplands as hills and mountains. By a stage called Maturity, the uplands have been carved by enlarging valleys so as to leave only the original uplands at narrow ridges. Thereafter, as Old Age is approached, gravity-driven erosion by sheet flow (thin spread of water over a surface) and by mass-wasting (loose rock movements) over the mountain surfaces slowly reduce these uplands to local hills with the landscape. The mountain terrain, having been generally lowered over time, finally becomes one of low relief (small differences in elevation). Davis called this end product a "peneplain", a term not now used except as an idealization of what a final stage would be like; uplift (block diagram G) is likely to occur before then, which causes a repeat of the overall process cycle (rejuvenation). If the rocks had been inclined (folded) rather than flat, the cycle would have been modified, with hard, less easily eroded rocks maintaining the upland mountains. Rejuvenation has now acted on the present-day Appalachian Mountains such that the ridges (see page 6-3) represent hard rocks and the valleys occur in softer, more easily removed rocks.

A different cycle can be specified for erosion under arid climatic conditions. The end result depends on the structural nature of an eroding region. One case, shown below, relates to mountains uplifted along high angle faults (producing "block-fault mountains") such as in the Basin and Range of the western U.S. (see page 6-8). Here the sequence of change seems simple: from the starting point of high mountains and low valleys, the mountains wear down and their eroded debris fill the valleys, so that the final outcome is a subdued topography with low remnant uplands (pediplains) and deeply filled, raised valleys.

5. Since its beginning, the Earth has been an active, dynamic planet that experiences continual changes in its interior and especially its ouer lithosphere and surface. Its continents have grown relative to oceanic crust and have shifted in position (as referenced to a standard global surface) the movements are called continental drift. Most of Earth's history (expressed sequentially as the Geologic Time Scale) is best deciphered from its rocks, particularly sedimentary ones, that record sequences of modifying events (deduced in part through patterns of lifeforms [usually as fossils] changes (by evolutionary processes) and from rock age measurements (based on fixed rate radioactive decay). Geologic time, especially as expressed in the concept of "stratigraphy" is discussed in detail on the next page.

6. The Earth's surficial environments operate as a complex, interrelated system of units and features best categorized in terms of the physical/chemical components of the Geosphere. Atmosphere, Hydrosphere, and Biosphere powered by solar and internal heat that interact at, just below, and above the global surface to produce a series of conditions that aid, inhibit, and otherwise affect Humans and all living creatures. The study of how these "Spheres" interact, exchange energy, and produce positive and/or negative feedback is called Earth Systems Science. This version of the definitive Bretherton diagram suggests some of these inputs and effects.

Thus, since the early 20th Century geoscientists have had a powerful tool to reconstruct when different specific events took place in a complex assemblage of rocks, so that a precise geologic history can unfold. The table below summarizes a generalized history of, mainly, the primitive Earth.

Over the long span of geologic time, the sedimentary rocks of different types have changed in their relative proportions, as indicated in this diagram (note: mudstones are equivalent to shales; arkoses and greywackes are sandstones derived from granites and basalts respectively):

The oldest dated mineral, a zircon from Australia, is age-fixed at 4.1 billion years, but most early ages for rocks fall around 3.6 b.y. Thus most of the Earth's original, and some subsequent, crust has been destroyed (remelted; subducted; broken down by weathering). When oxygen was nearly absent from the atmosphere, the most characteristic rock type was BIF (Banded Iron Formation); its production consuming any oxygen released. As photosynthesis in plants emerged as a working process, oxygen increased, producing iron oxides in the form of Red Beds; then also carbonate rocks became commonplace in sedimentary sequences.
The most important events, from the human perspective, have been the origin and time of appearance of the first living forms, and the subsequent development of the major phylla and orders of life on land and sea. The first indications of life extend now to earlier than 3.5 billion years ago. Early life was single-celled - procaryotic. Multi-celled life - eucaryotic - appeared in the Precambrian. The greatest diversity ("explosion") of life occurred at the close of the Precambrian into the Cambrian Period. Since then at least 6 mass extinctions (significant fraction of all life types at the time diminishes or disappears) have occurred. The time sequence of life on Earth is depicted in this "cartoon", in which principles of evolution govern the progression and emergence of new phylla:

The above taken from "Life in the Universe", Steven Weinberg, Scientific American, Oct. 1994

Much of the life topics above is examined in more detail on page 20-12.
Human and animal life, as well as many of the modern landscapes and landforms, have been strongly influenced in the last five million years by a series of continental glaciations. Because of this great surface-modifying phenomenon, several paragraphs and illustrations are incorporated here within the Geologic Time category.
About five million years ago, global temperatures began a slow, then faster decline, as indicated by the sensitive O¹⁸/O¹⁶ ratios in certain sediments and in ice. By about 2.0 m.y., the first signs of a worldwide Ice Age began to appear. From then until today, temperature measurements indicated many cycles of warming and cooling.

During this time, referred to as the Pleistocene (the most recent 15000 years to the present is called the Holocene), there were at least four major intervals of continental scale ice coverage over about 30% of the Earth's land masses. The duration of extensive ice coverage is between 50000 and 100000 years, with interglacial (warm) intervals of similar duration. In Europe, the glacial stages are given the names shown here:

Each glacial advance greatly modified landscapes it covered, and both glacial and interglacial times were influenced by climatic changes that affected surfaces well beyond the periglacial environment. (The tropics were altered in glacial times but during interglacial periods subtropical conditions were present in today's subarctic zones.) Most of the earlier glacial geomorphic effects were destroyed or buried by the last glaciation, which covered the northern hemisphere as shown here; below that is a more detailed look at North American glaciation during this Wisconsin time (the glaciated areas are shown in white in contrast to non-glaciated in green).

At least four glacial advances covered North America in the last 2,000,000 years. These and the intervening interglacials are named in this diagram

This map of the U.S. Midwest indicates that deposits from each of the advances can be found. This map also suggests that all the four glacial advances reach about the same southern limits.

Yellow and green denote Nebraskan glaciation; blue Kansan; purple Illinoisian; and white with markings, the youngest, or Wisconsin glaciation.
The cause(s) of Pleistocene glaciation has(have) not been fully ascertained to most geoscientists satisfaction. Systematic (cyclic) variations in solar output (the Milankovitch cycles) seem to be a factor but these have been routine for millions of years. Changes in CO₂ output, which alter temperatures, may be another input. Alternating freezing over, and then thawing, of the Arctic ocean could play a role. Perhaps decisive as a reason for the onset of glaciation in the past few million years is the joining of North and South America by the land bridge associated with the Isthmus of Panama - this was finalized about 3 million years ago. That completely changed the circulation patterns in the Atlantic and Pacific oceans, which could led to cooling of Arctic waters and initiation of northern hemisphere ice formation on a grand scale.
In the northern hemisphere at mid to high latitudes, most modern landforms owe some extent of their development to direct or indirect influences of Pleistocene glaciation. Minimal effects in Africa probably facilitated the evolution of the earlier hominids. The migration of the various "homo" species was partly directed by changing climates. Modern man, who first appeared about 100,000 years ago, was moved about by later stages of the Wisconsin advance. The beginnings of civilizations about 10000 years ago owe much to the onset of the present interglacial interval (see page 20-12).

Mountain Building; Plate Tectonics; Continental Growth/Movements

A good review of these topics which supplements the coverage below has been prepared online by the U.S. Geological Survey.
In the simplest classification, the world's landmasses can be categorized into three fundamental rock units, shown on the map below: 1) ancient Precambrian igneous-metamorphic rocks exposed as Shields (red), 2) mostly flat-lying sedimentary rocks (orange), and 3) folded/faulted rocks in mountain belts (brown)

From Tarbuck & Lutgens, The Earth, 3rd ed., 1990

Most mountains of the world consist of folded and faulted sedimentary rocks, and crystalline rocks, both metamorphic and igneous in type. Here is a general classification; collision mountains are the most common type:

Collisional mountain belts (produced by processes referred to as orogenies) are characterized by several distinctive geologic features: 1) they usually have significant topographic expression - the surface consists of peaks, ridges, and intervening valleys; 2) the sedimentary rock units are generally non-horizontal - the layers dip (incline); 3) there commonly are associated igneous and metamorphic rocks; 4) large parts of the crust have been broken into blocks and displaced along faults. Granitic intrusions are likely to make up part of most mountain belts. Two hallmarks of many mountain belts (also called orogenic units) are greenstones (metamorphosed basalt that represents oceanic crust subducted below an overlying crustal block) and ophiolites (deep crustal or mantle rock brought upwards towards/to the surface). These are shown here as seen from space:

We shall examine the theories as to how non-volcanic mountains are produced by concentrating on the orogenic history of North America and then we will investigate modern concepts of mountain building. As radiometric ages were determined for the shield-like rocks within North America which were either exposed at the surface, underlay the flat rocks, or were within the interior of the mountain belts, patterns of age intervals were determined, as shown in the next two figures.

From Lutgens and Tarbuck, The Earth, 3rd Ed.

The above maps of these units come from two published sources, show different subdivisions, and hence do not perfectly agree in distribution and age among specific components.
The rocks older than about 500 million years have been called the "basement" - a term that suggests they are found at the "bottom" of the accessible crust. Their age and distribution have been interpreted to mean that the continents had somehow grown (enlarged) around their oldest crustal components (nuclei) by addition of rock assemblages - in some instances these were crustal landmasses (terranes) developed elsewhere with their own characteristic age parameters. The additions are mainly through collisions of crustal masses resulting from lateral movements throughout the ancient past; these accreted (or tectonostratigraphic) terranes are discussed in the second half of Section 17. The expanding continental nuclear units coalesce to become part of the "craton" which consists of both exposed (as a "shield") and buried basement rocks (mostly now metamorphic and igneous). The orogenic (mountain-building) units known as the Appalachians and the Cordillera make up the outer parts of North America and are the youngest (less than 500 million years) of the major components of the continent (which lies embedded in the North American Plate). In some parts of North America sedimentary rocks deposited over the past 550 million years that lie between the eastern and western mountain belts in the continental interior have masked the basement units they now overlie; the Yavapai-Mazatzal segment is an example.
By the latter half of the 19th Century, studies of the Appalachian Mountains and others led to this general picture of a linear, wide sequence of all three types of rocks that had been deformed and may still show topographic evidence of differential erosion producing present-day mountains.

One part of the mountain system consists of folded/faulted sedimentary rocks. These appear to have been deposited on the other part, deformed segments of the basement (the craton, making up the continental crust [pinkish red]), much being Precambrian, both with younger granitic intrusions.
The origin of non-volcanic types of mountains had been a puzzle since the days of Hutton and other pioneer geoscientists of the 18th century. The crumpled appearance of some sedimentary rocks suggested crushing, which in turn involves compression. The first plausible explanation was put forth in the 19th century. This is the geosynclinal model: Segments of the Earth's upper crust are dragged downward into syncline-like basins which filled with sediments but which are finally crushed into folds and faults when depression ceased and the rocks contained therein are deformed as the geosyncline itself is pushed upwards by forces from below. This model therefore places vertical movements at the forefront of the cause of mountain making. A good summary of the Geosyncline concept is given at this Wikipedia website
In the geosynclinal model, from time to time these sediments (converted by burial to sedimentary rocks) would be squeezed by compressional forces causing uplift and folding of mountains over at least part of the length of the linear trough(s) (typically 1000-3000 miles; widths around 500 miles), followed by erosion (unconformities) and renewed deposition. Finally, the entire geosynclinal belt was subjected to intense compression leading to the main phase of orogeny (mountain-building) and general uplift that over time causes removal of some of the mountain units through erosion, in places exposing the basement.

As the 20th Century began, major unsolved problems in understanding the Earth's geology included the causes of mountain building and other modes of deformation, the distribution of earthquakes and volcanoes, and the nature of the seafloor's composition and geologic features. By the mid-1950s geoscientists had become skeptical and even disillusioned by the Geosynclinal model. Evidence mounted as to the likelihood that horizontal forces, rather than vertical, were dominant in producing most mountains. Two important concepts emerged at that time: sea floor spreading and plate tectonics. Many geoscientists contributed to the evolution of these concepts; perhaps best know is J. Tuzo Wilson of Canada. In the paragraphs that follow, we will examine these concepts under the assumption that they are both a necessary and sufficient explaination of most mountain systems. You may wish to supplement what is covered on this page by checking out these Wikipedia pages: sea floor spreading and plate tectonics.
The emergence of the concepts of sea floor spreading and plate tectonics can be traced back to Alfred Wegener, a European meteorologist. He noted that if continental outlines (including submerged edges near shore) for Europe, Africa, North America and South America were placed next to each other (say, by cutting them out like "paper dolls), these continents show a remarkable fit, shown here.

Wegener hypothesized that at some time in the past those continents had been conjoined as a single supercontinent he called Pangaea. Then they broke apart (continental split) and starting moving away from one another until reaching their present positions. This was continuous but is shown here in three steps reprenting stages since breakup began near the end of the Paleozoic. He called the process Continental Drift and speculated that thermal currents in the mantle may provide the driving forces. Evidence he cited to support the idea includes structural continuity (mountain systems on continental pairs match when the fit restores their original positions, glaciation effects on individual continents being found continous when two continents are rejoined, and, strongest of all, presence of the same animals/plants (as fossils) of types that could not swim across oceans or float far by air.

Pangaea itself further ruptured into two continents - Laurasia (north) and Gondwanaland (south), each of which split further into the present geographic layout. The next illustration is an oft-cited (this version came from a U.S.G.S site) panorama showing the positions of the continents from early Pangaean breakup to the Present.

The general time frames for specific separations and collisions involving Pangaea is summarized in this diagram (mya = millions of years ago):

Click on Pangaea to see an animation of the breakup of this supercontinent and the migration over time to the present day location of each continental fragment.
One can ask the question of how Pangaea itself came into being. Most models draw upon paleomagnetic (see this Intro page, near bottom) and other evidence that suggest various earlier continents - with little resemblance to present-day ones - assembled by plate motions over the globe that caused them to converge into Laurentia and Gondwanaland and eventually into Pangaea. A group in New Zealand offers this history for a 320 million year span:

It is likely that several such assembly-breakup-reassembly-breakup.... episodes - each lasting hundreds of millions of years - have occurred ever since plate tectonics began (roughly 4 billion years ago). Those interested in more information on the sequences of drift positions over last half billion years that have now been reconstructed should visit this website produced by the Geology Department at the University of Wisconsin at Green Bay.
If present day trends continue, one can extrapolate the drifting of continents into the future such that in about 250 million years a new super-Pangaea will have reassembled. This is an "educated guess" as to the configuration:

By the 1950s the geosynclinal model had been discarded but continental drift remained in favor. A new paradigm was needed. A series of observations led to the general model of Plate Tectonics which became a major revolution in geological thinking about the realities of a dynamic Earth.
The first bits of explanatory evidence came from discoveries about the deeper ocean sea floor. Aerial geophysical flights across stretches of the ocean uncovered an unexpected magnetic phenomenon. Evidence found by magnetic properties analysis of the extruded oceanic basalt permitted establishment of the polar directions at the time the basalt sample crystallizes. (The basalt contains magnetite and other iron minerals that act like "miniature compass needles" that align so as to point to the Pole [arbitrarily called North] where magnetic lines of force in the Earth's magnetic field enter the planet at the time of lava solidification.) Studies of samples at different distances from the ridge crest found that the North and South Magnetic Poles reverse their polarity (i.e., the geographic South polar region becomes the entry point for magnetic lines of force and North the exit point) over time intervals of less than a hundred thousand to a few million years (on average every 200000 years, leaving the field at minimum strength over about 3000 years) during the reversal period. When survey flights passed across Mid-Ocean Ridges, patterns like the one below were registered; each stripe indicates that for the time basaltic lava extrudes (at rates of 5 to 20 cm/year) the enclosed magnetic minerals for the full interval needed to produce the width of a stripe (10s to 100+ km) are pointed either to today's magnetization (normal N-S; positive) or to the opposite polarity (reverse N-S; negative).

More about this and other relevant information applicable to Geology has already been reviewed for you in the subsection of the Introduction that dealt with Geophysical Remote Sensing
Of special significance is that the patterns on either side are mirror images of each other. This can be explained by assuming that new ocean crust pours out at the ridge and spread away in both directions over the span of time in which one polarity - normal or reverse - is operative. Spreading rates to either side are about equal. The series of normal-reverse polarities alternate over time giving the symmetric pattern observed (not really black and white - that is for depiction purposes).
About that time, deep sea dredging and later drilling brought up samples of the basaltic ocean crust which could be dated radiometrically. Over the years enough parts of the oceans' floors were reached, sampled, and dated. The general trend, when data points were plotted, was for (magnetized) stripes of basalt to be youngest at the ridges and oldest where ocean floors meet continents. This is the overall picture.

From Hamblin, Earth's Dynamic Systems, 6th Ed., 1991

This surprising mechanism of adding new material at ridges and having surficial layers move away from the Mid-Ocean Ridges (found in the Pacific and Indian Oceans too) was independently, and almost simultaneously named by Dr. Harry Hess (Princeton University) and Dr. Robert Dietz (NOAA) as Sea Floor Spreading. Their ideas depended on two major findings: 1. the ocean crust (basaltic part of the lithosphere) had different times of formation (geologic age) that vary systematically, and 2. analysis of seismic data from earthquakes had shown that the rocks of the upper mantle were not solid in the "cool sense" but were quasi-solid as though hot enough to be plastic; this thick zone of the outer mantle was given the name asthenosphere.

Sea floor spreading works this way: Melting of hot rock in the upper asthenosphere results in lavas moving to the surface through a major fault system; the lavas are extruded along long ridges (essentially linear volcanoes, such as makes up the Mid-Atlantic Ridge); the extruded lavas create new lithospheric crust as they cool; on each side of the ridge, the new crust moves laterally away from the ridge, in opposite directions, becoming part of a plate (thus, there are two opposing plates continuously moving away from each other); the geologic age of each plate becomes progressively older the farther one gets from the ridge; at the farthest point from the ridge, the lava-built plate (oceanic crust) is finally forced to plunge into the crust (subducts) and back to the asthenosphere; as this plunging plate is heated during this subduction, it gradually melts and is returned to the asthenosphere; the asthenosphere itself moves slowly towards the ridge - in effect this is conservation of mass so as to preserve the integrity of the lithosphere; this motion history can be likened to a closed loop conveyor belt. If your browser supports animation and you have a proper version, get on the Internet to observe the simulation of sea floor spreading in the next figure, and then click here to watch how Europe and Africa have moved eastward and the Americas westward over a long span of geologic time, i.e., there has been continental drift as a result of dual plate motion in opposing directions.

Courtesy U.S.Geological Survey

The discovery and description of sea floor spreading started others to thinking about how it works and the consequences applied to the Earth's exterior. As new data from geophysics on earthquake epicenters (surface projections of source areas at depth) and better plots of volcanic activity were shown on maps, this general pattern became obvious (see also the two relevant illustrations on page Intro 2-1c):

From Hamblin, Earth's Dynamic Systems, 6th Ed.

The way to explain these observations now opened fast for geoscientists. No one individual is credited with "thinking through" all the basics of Plate Tectonics; many contributed vital evidence and innovative operational models during a relatively short period in the 1960s onward. The essential idea starts with this assumption in an attempt to explain the earthquake and volcanic distributions: The present-day Earth outer shell is broken into 6 major plates (cover large areas) and some smaller ones. They have several types of boundaries (see below) and are about 200 km thick. (If a large plate could be "plucked" from the Earth it would resemble an orange peel, being curved as a segment of a sphere). The plates consist of a sequence of rock types, either basaltic crust and Iron-Magnesium upper mantle or continental crust overlying some basaltic crust and mantle, which makes up the relatively rigid rocks that comprise the Lithosphere. Below the lithosphere is mantle rock soft enough (through heat) to allow the lithospheric plates to "glide" laterally across parts of the globe. This map shows today's major and minor plates now identified as separate moving bodies; over time in the past and projected into the future, the plates size and location will vary as individual plates grow or are consumed:

Today, the plates are moving in different directions and at velocities of a few millimeter to centimeters per year (see this page.)
Four types of plate boundaries or margins have been recognized:

Boundary type A is diverging; at a Mid-Ocean Ridge, lava extrudes in two directions as it adds to adjacent plates. This is the region where the main driving force that moves plates apart is applied. Boundary B occurs where two ocean type plates (no nearby continental crust) converge head on. One plate is forced under the other, this is called subduction in which the underthrust plate gradually melts and dissipates (becomes part of the mantle rock) when pushed to increasing depths. The process leads to indentations of the crust that oceanographers call trenches; the deepest on Earth today is the Marianas Trench in the Pacific, whose ocean floor top is nearly 35000 feet (10 km) beneath sea surface. The C Boundary refers to a converging margin where continental crust meets continental crust on the second plate. Boundary D is somewhat different - it does not develop at a diverging or converging boundary but is either at a plate edge where two plates slide past along transform faults or is one of a series of transform faults that aid movement within a plate. As a generalization, a plate will have a divergent boundary on one side, an opposing convergent boundary, and at least two transform boundaries that tie into both the divergent and the convergent boundary.
We are now ready to define the interaction of plates through this schematic diagram:

Melting of the mantle, mainly near the top of the heated asthenosphere (zone where the rock is very hot, but soft [like tar], yet remains solid), causes lava to move upwards into a long linear fracture system that builds up as a Mid-Ocean Ridge; the two plates on either side are diverging. To the left one of these ocean plates meets another and subducts. Frictional and residual heat produce magmas on the plate's up side that reach the surface as lavas which accumulate into volcanic structures. These produce Island Arcs, constructed around the volcanoes; Indonesia, Japan, and the Aleutians are three examples. To the right, the other plate meets a continent-bearing plate and also subducts. Melting again produces magmas that intrude near the continental margin and surface as volcanic lavas (either flows or volcanoes); the American Cascades are of this nature. Finally, within the continental upwelling convection currents may be forcing the continent to pull apart as a rifting zone which in time may split the continent into two or more parts (example: Pangaea).
The diagram below ties this type of plate margin into the rock cycle.

From Tarbuck and Lutgens, The Earth, 3rd Ed.

The nature of the driving forces seems to be tied to slow movements something like currents (analogy: those that stir up the surface in a swirling cup of hot chocolate) of very hot, plastic-like (but still solid) mantle rock. These involve heat transfer by convection. Some evidence suggests these convection currents (shown below) originate near the mantle/core boundary. Other signs indicate shallower origins or perhaps a secondary set of currents in the upper mantle only.

This animation shows how full earth Convection operates in a general way.
Just to emphasize the characteristics of the plate tectonics model, this is the third variant we have shown on these two pages. The upper diagram follows the full mantle convection hypothesis; the lower diagram show the part of the cycle that includes the major upward flow that drives sea floor spreading in the upper half.

From McGeary and Plummer: Physical Geology -Earth Revealed, 1992

For several decades after the theory of Plate Tectonics first was put forth the outflow of lava at the ridges was considered to be the prime reason that the plates on either side were drawn apart. That still is an important factor but today there is another aspect that seems to be even more influential. The leading edge of a subducting plate consists of the oldest part of the basaltic outpouring. This part has cooled into a dense segment that is being drawn down at the subduction trench, such as the Marianas Deep. Its very weight helps to force the plate downward, dragging the plate behind it along and away from the ridge. The ridge lavas, while assisting in the plate movement, are emplaced to fill the space opened up.
So, how does the Plate Tectonic Model tie in with the notion of Continental Drift? Or, more to the point, what is the evidence for drift? The chief proof comes from Polar Wandering. At the time rocks containing magnetite start to solidify on the continent, the magnetic grains are able to move freely in the mush. Theyact like tiny magnets and point to the Earth's North pole as does the needle on a compass. Assuming that the Earth's magnetic poles remain constant in position (but not in polarity) over vast time periods - for which there is good evidence - these grains, aligned in a fixed direction by the terrestrial magnetic field, serve as markers suited to locating the pole at the time they were encased in cooled rock (usually basalts). If the polarity is determined in rocks of different ages, the positions of the North Pole at each age can be plotted, yielding polar wandering paths, appearing as follows:

From Tarbuck and Lutgens, The Earth, 3rd Ed., 1990

This resulting Polar Wandering plot is explained as follows: On the left diagram are a pair of curves made by connecting the geographic location of the pole in North America and in Europe yielding points at different times - the progression is from 300 million years to the Present. Note that the two curves do not fit on a map that shows today's location of each continent; the curves were constructed from pole position data acquired on North America alone and Europe alone. On the right diagram, the continents have been pushed back together as they are deduced to have been before the current onset of Continental Drift and prior to breakup of Pangaea. The two offset curves now coincide. This is convincing proof that at that time the continents were conjoined.
We have already alluded to the process (actually it is common) of two plates each bearing a large landmass (up to continental size) colliding. If little oceanic crust is involved at later stages, the continents will collide head on, will probably weld to each other, and one may (partially) override the other, with the result that the now combined continents in the collision zone actually thicken. This has happened in the case of the Indian subcontinent heading into the "underbelly" of Central Asia, as sequenced in this diagram. The result is the Himalayan Mountains, highest on Earth.

This process suggests one means by which continents (which contain more silica-rich rocks like granites and usually have extensive sedimentary rock cover [supracrustal assemblage]) can grow in size. The various plates in modern times have not only continents embedded in their upper parts but many smaller features such as island arcs, ruptured continental fragments, and even spreading ridges overriden ane caught within a plate. When collisions occur, some of this "flotsam" may subduct but commonly it is shoved on and welded to the continental margin. These additions are called Terranes and the assemblage of individual terranes that arrived at separate times make up what is term Accreted Terranes (also Exotic Terranes; Suspect Terranes; and more formally Tectonostratigraphic Terranes (see Section 17; pages 7-6 ff). The western edge of North America has been built up by a succession of accreted terranes, as indicated in the next figure:

From Skinner and Porter, Physical Geology, 1987

The eastern part of North America also has a large number of terranes added both before and after the Pangaea split. There are many terranes making up the Piedmont Belt in the Appalachians. Here is that belt in Virginia, with each unit being an accreted terrane:

Whole continents may in fact build up largely by terrane accretion, as suggested in the time map of Provinces in North America appearing earlier on this page. The ancient crystalline rocks that make up the basement of the North American craton (huge continental mass that serves as the nucleus for later continental growth), now covered by younger horizonal sedimentary rocks, have been shown from penetration by drilling to consist of slices of exotic terranes accreted to that craton in its formative stages. Here are terranes in the Kansas basement:

Thus, as has been alluded to in the paragraphs above, for emphasis we repeat the modern day view of how orogenic mountains are built by folding, faulting, and uplift that are the consequence of two mechanisms: 1) the deformation that occurs within the rocks caught in the basins and shelfs adjacent to land masses under which oceanic crust is being subducted; and 2) the smashing of rock masses in one crustal segment against another during terrane accretion. There are other ways to make mountains, such as through block faulting where the crust is uparched and stretched (the Basin and Range of Nevada) and by the piling up of lava at volcanoes. During and after a mountain system is developed it can be further modified by rejuvenation through isostatic adjustment (balancing out differences in gravitational attraction) and by erosion by streams and glaciers.
To further illustrate some of these ideas behind the tectonic history of mountain systems, we will look briefly at the Appalachians - the orogenic complex that led to early ideas of mountain-building in the 1800s. First, the setting: Here are the main structural (and correlated landforms) subdivision of today's Appalachian Mountains in the eastern U.S.

The Piedmont is mostly metamorphic and igneous rocks (including terranes) that were heated up both prior to the final collision (end of Permian) and during that juncture. They continue to the east but are covered by younger coastal plains sedimentary rocks. The Blue Ridge is an assemblage of older rocks that resist erosion and thus rise topographically above the Piedmont. The Valley and Ridge unit is a sequence of folded anticlines and synclines deformed during the Taconic (Ordovician), Acadian (Devonian), and Alleghenian (Permian) orogenic events (perhaps related to terrane accretion). The Appalachian Plateau is a thick sequence of trans-Paleozoic sedimentary rocks that filled basins against the North American protocontinental margin, which was not crumpled by the main folding but was uplifted (then, and by rejuvenation several times since). The Northern Appalachian unit is mostly metamorphic/igneous rocks to some extent correlative with the Piedmont. The Appalachians continue northward into Nova Scotia and thence across the since opened Atlantic Ocean into Ireland/western England/Scotland/Norway. To their southwest, these mountains are now buried by the Mississippi Embayment sedimentary rocks but appear again in Arkansas/Oklahoma and westward to reappear in Mexico.
Along with the Alps of Europe, the Appalachians have been so intensively studied as to have become the model for concepts underlying mountain building. In this ten panel illustration, the major steps and events in Appalachian Mountains history are shown from Precambrian (bottom) to the end of the Paleozoic (top), when the present day Appalachians were part of the supercontinent Pangaea; the Iapetus Ocean is ancestral to the Atlantic. Note that this model, which is currently a favorite among geologists, includes buildup of North America by terrane accretion.

This sequence is likely: 1) In Late Precambrian, a plate east of the North American block (already existing for a long time) subducted, causing am island arc (welded on as a terrane) and a back arc depositional basin; 2) In Cambrian times, a rupture near the margin produced a second subduction zone pointing in a direction opposing the first; volcanism and deposition continued; 3) In the Ordovician and again in the Devonian, more boundary-subduction, with attendant terrane accretion, occurred producing the Taconic and Acadian mountains - precursors to the present; 4) As the main westward movement of the African plate continued to subduct crust and embedded rocks under and onto North America, the African continent itself approached; the Iapetus Ocean between the two continents progressively closed; 5) in time near the end of the Paleozoic the African continent crashed against North America, closing the Iapetus, but by Triassic times the two continents split and the Atlantic Ocean opened; there no longer is an active subductive zone next to either continent. This running description helps to demonstrate that plate tectonic action can lead to some complicated sequences of events. An informative review of the growth of the northern Appalachians, including terrane accretion, is worth a visit to this web site.
The ancestral Appalachians may have been as high as the Himalayas and certainly the Alps. The mountains have since been worn down by erosion. The present day Appalachians are rejuvenated, as adjustments in the crust under changing gravitational forces owing to removal of mass have caused them to be uplifted. The current Valley and Ridge part of the Appalachians owes its form - ridges of nearly the same heights separated by valleys - to differential erosion with the ridges usually made up of sandstones and the valleys shale and/or carbonates. (See page 6-3 for a further review of the Appalachians.)

Volcanism

We have touched upon volcanoes on these two Geology tutorial pages. They are the most spectacular of the major geologic processes (although earthquakes can be more destructive and create more dramatic surface damage). Here we will consider several of their general aspects (some types of volcanoes, especially as seen from space, are examined on page 17-3).
When one thinks of a "volcano", this photo is typical of what comes to mind:

This volcano, Mt. Rainier in Washington state, is a classic stratovolcano, whose structure is shown here:

A volcano, then, is a surficial structure that is built up of melted rock that reaches the surface as lava, which has one or more features that connect to a magma chamber in the crust, or possibly the upper mantle. A series of eruptions (usually many) lead to a gradual buildup of the structure as the component material piles up as ash or as outflows of molten rock. Stratocones generally are composed of lavas that have high to intermediate silica content.
There is a second major type of volcanic structure, the shield volcano, whose slopes are gentler (5 to 15 degrees). Mauna Loa in Hawaii is an example:

There are other, smaller volcanic types and landforms (again, see page 17-3). But for this tutorial we will place volcanoes in their tectonic setting. These broad classes are set forth: 1) those that occur within a continent in a rift zone where the continent is splitting apart; 2) those found along spreading ridges of upwelling magma; 3) those located above a subduction zone; 4) those produced above an active hot spot (a column of upwelling magma; and 5) those that appear to be isolated from main zones of tectonic and/or magmatic activity.
This next map shows the distribution of the five classes:

Class 1 is illustrated by the East African Rift Valley, where an arm of a triple junction (three zones of upwelling magma roughly 120 degrees apart) is breaking the ontinent to the east apart from the main mass of Africa. Consider these two illustrations:

The Atlantic Ridge is a good example of volcanoes along a spreading zone. The number of volcanoes is rather small, and some are underwater (submarine volcanoes). There are clusters of volcanoes in the Canary Islands, the Azores, and Iceland. This is a photo of Icelandic volcanoes:

Long lines of volcanoes, or chains, are typical of those found along subduction zones (Class 3). This (rather busy) map of Indonesian volcanoes, on the up plate side of a vast subduction zone, and a photo of a line of volcanoes from space, show this class:

The Hawaiian Islands are the most frequently cited example of Class 4 - hot spot volcanoes. (Yellowstone Park sit on top of a hot spot.) Another, less familiar, example is Cheju Island, off the coast of Korea in the Yellow Sea:

We will not show any examples of the Class 5 isolated volcanoes. The Jemez mountains in New Mexico fall in this group.

"BIG EARTHQUAKES ALWAYS HAPPEN IN THE EARLY MORNING."

This myth may be so common because we want it to be true. Several recent damaging earthquakes have been in the early morning, so many people believe that all big earthquakes happen then. In fact, earthquakes occur at all times of day. The 1933 Long Beach earthquake was at 5:54 pm and the 1940 Imperial Valley event was at 8:37 pm. More recently, the 1992 Joshua Tree earthquake was at 9:50 pm and the 2003 San Simeon event was at 11:15 am. It is easy to notice the earthquakes that fit the pattern and forget the ones that don't.

Significant Southern California earthquakes since 1857

	Date	Time	Location	Magnitude
1.	01.09.1857	8:24 am	Fort Tejon	7.9
2.	2.24.1892	11:20 pm	Laguna Salada	7.3
3.	12.25.1899	4:25 am	San Jacinto/Hemet	6.7
4.	04.21.1918	2:31 pm	San Jacinto	6.8
5.	06.29.1925	7:42 am	Santa Barbara	6.8
6.	11.04.1927	5:51 pm	Offshore Lompoc	7.1
7.	03.10.1933	5:54 pm	Long Beach	6.4
8.	05.18.1940	8:37 pm	Imperial Valley	6.9
9.	04.10.1947	7:58 am	Manix	6.5
10.	07.21.1952	3:52 am	Kern County	7.5
11.	04.09.1968	6:29 pm	Borrego Mountain	6.6
12.	02.09.1971	6:01 am	San Fernando	6.6
13.	10.15.1979	4:16 pm	Imperial Valley	6.4
14.	07.08.1986	2:21 am	North Palm Springs	5.7
15.	10.01.1987	7:42 am	Whittier Narrows	5.9
16.	11.24.1987	5:15 am	Superstition Hills	6.6
17.	06.28.1991	7:43 am	Sierra Madre	5.8
18.	04.22.1992	9:50 pm	Joshua Tree	6.1
19.	06.28.1992	4:57 am	Landers	7.3
20.	06.28.1992	8:05 am	Big Bear	6.3
21.	01.17.1994	4:30 am	Northridge	6.7
22.	10.16.1999	2:46 am	Hector Mine	7.1
23.	12.22.2003	11:15 am	San Simeon	6.5
24.	07.29.2008	11:42 am	Chino Hills	5.4