Bùn đỏ Hungary

Ngày thứ Hai, mùng 4 th. 10, 2010 vừa qua thảm họa đã xảy ra tại Hungary khi một khúc đê của hồ chứa bùn quặng bôxit bị vỡ, đổ xuống hạ lưu. Diễn biến của sự việc xảy ra vào hồi 12 giờ 10 phút ngày Thứ Hai 4-10-2010, tức là ngày đầu tuần vừa rồi ở một thành phố nhỏ tại Hungary là thành phố Ajka đã xảy ra một cơn lũ bùn đỏ.Để mà biết được cụ thể như thế nào thì mình cần phải hình dung Ajka là một thành phố nhỏ, một thành phố công nghiệp của Hungary, và tại đó có trụ sở của Tập Đoàn Nhôm Hungary, là cơ quan chủ quản của nhà máy sản xuất alumin.Bản thân nhà máy đó có 10 bể chứa rất là lớn mà ở Hungary người ta vẫn gọi là những bể chứa khổng lồ mà tổng số ở đó chứa đến hơn 30 triệu mét khối bùn đỏ, thì một cái bể như thế đã bị vỡ khiến hơn 1 triệu mét khối bùn tràn ra ngoài, tạo thành một cơn lũ bùn, thành một cái biển bùn và nó gây nên những đợt sóng rất là mạnh được mô tả có chỗ cao tới 2 mét cuốn trôi tất cả nhà cửa, cầu cống, gia súc, xe cộ.

Cơn lũ đó chảy tràn qua làng gần nhất là làng Klontar và biến làng đó thành một cái làng chết chóc và bây giờ không một ai còn có thể ở được ở đó. Và có đến độ khoảng bốn năm khu vực hay thị trấn lân cận cũng bị ngập trong bùn đỏ và do đó chừng bốn năm trăm người phải sơ tán từ độ 300 ngôi nhà tới những nơi tạm trú chẳng hạn như nhà văn hóa để mà tạm thời ở đấy.

Bùn đỏ tràn vào làng Kolontar, cách thủ đô Budapest - Hungary 160 km, ảnh chụp ngày 8 tháng 10 năm 2010. AFP PHOTO / STR.

Theo những số liệu mới nhất cho đến hiện tại thì đã có 7 người chết, có một số người bị mất tích và hơn 150 người bị thương, trong đó có những người bị thương rất nặng bây giờ vẫn phải điều trị ở trong các bệnh viện. Đa số những người bị thương thì đều bị bỏng do hóa chất trong bùn đỏ đó có chất kiềm rất mạnh, tính theo độ pH là 13 độ tức còn mạnh hơn những chất sút, chất tẩy mạnh nhất. Và như vậy người ta tính ra mức độ sút ở trong đó lớn gấp 1 triệu lần mức độ cho phép bình thường.Các thành phố Devecser và Kolontar đã bị ngập trong bùn đỏ. Báo cáo đầu tiên có 4 người thiệt mạng và hàng trăm người bị thương. Nhưng trầm trọng hơn cả là những di hại nhiều năm sau về sức khỏe con người và hệ sinh thái của cả một vùng rộng lớn.
Thực ra phương pháp xử lý mà họ đưa ra ngay từ ban đầu, tức là ở 3 tỉnh có liên quan, có bị ảnh hưởng của cơn lũ bùn đỏ này thì ở đó người ta đã thiết lập các trạm bay khẩn cấp và các quan chức gần nhất của chính phủ Hung cũng đã đến hiện trường để giám sát, tức là các biện pháp xử lý đã được thực hiện ngay, tức là những phố xá thì cần được rửa sạch, nhà cửa bị bùn đỏ bao phủ thì người ta đã dùng nhiều tấn bột thạch cao để trung hòa nồng độ kiềm ở trong bùn đỏ.

Người ta không thể ngăn chận cơn lũ bùn đỏ đó khi nó chảy xuống những con sông, chẳng hạn như sông gần nhất là sông Markal thì nó hoàn toàn biến thành dòng sông chết. Và khi cơn lũ bùn đỏ này mà nó đến sông Raba, đến nhánh thượng nguồn sông Danube ở vùng Mosul thì lúc đó do những biện pháp đổ thạch cao xuống thì nồng độ kiềm đã giảm một cách đáng kể và xuống còn ở mức khoảng 8 hay 9, tức là người ta coi nếu dưới 10 là trị số có thể chấp nhận được. Như vậy khi cơn lũ bùn này tràn đến sông Danube thì giá trị của nó đã được hạn chế xuống độ khoảng gần 9 độ và như thế thì dòng sông Danube coi như được dự phòng.Ở đó thì người ta bảo là cũng chưa biết làm hồi sinh bằng cách nào, tại vì nếu mà trong thực tế thì có thể là trong một khoảng thời gian nhất định thì tình trạng sinh thái ở đấy cũng như động vật và thực vật ở trong con sông đó có thể tái hồi lại, thế nhưng mà tại vì điều này chưa từng xảy ra bao giờ. Người ta có nói là chưa bao giờ xảy ra một tai nạn theo cái hướng một lượng bùn đỏ khổng lồ như thế mà tràn ra ngoài và lan truyền như thế, thành ra đối với những biện pháp hiện tại mà người ta biết đến thì người ta cũng chưa biết là cần phải khắc phục như thế nào, và phải cần mất bao nhiêu thời gian để phục hồi những dòng sông như vậy.Còn cơn lũ bùn này nó tràn qua diện tích đất canh tác thì người ta tính ra hơn 1.000 hecta, thì ở đó người ta biết cần phải dùng những biện pháp hoàn thổ, tức là người ta có thể thay đất ở đó ở cái mức độ từ 2 tới 10 centimet. Những cái đó nếu mà có chi phí thì đều có thể làm được rồi. Nhưng mà cái thảm sinh thái cũng như việc tái phục hồi con sông chết như vậy thì chưa biết làm bằng cách nào và thời gian sẽ là bao nhiêu.Hiện tượng mà bản thân cái hồ chứa bùn hay cái bể chứa bùn mà nó đã bị rạn, nó đã bị bể một lần vào ngày Thứ Hai đó thì đến chiều tối Thứ Sáu, tức là chiều tối hôm qua người ta đã phát hiện thêm ở một vách khác của nó lại có những vết rạn nứt, và cho đến sáng hôm nay thì đã thấy những vết rạn đến 7 centimet.

Để đề phòng, đêm hôm qua tất cả mọi người trong khu vực lân cận đã phải di chuyển đến chỗ khác. Bản thân Thủ Tướng Hung cũng như 3 bộ trưởng Hung túc trực ngay hiện trường coi như chuẩn bị tinh thần cho một cơn lũ bùn thứ hai.

Và lần này theo như các tính toán thì lượng bùn nếu mà nó bị tràn ra ngoài thì nó sẽ bằng khoảng một nửa lần trước mà thôi. Nhưng nếu lần trước là bùn lỏng thì lần này sẽ là bùn đặc, tức là bùn đã cô đặc lại, và cái vận tốc khi nó lan truyền sẽ không nhanh như lần trước. Nhưng mà được biết là sự lan tỏa của nó thì sẽ nhiều hơn, và bản thân cái tác hại của nó cũng nguy hiểm hơn. Đó là những điều người ta dự tính như thế.

Còn những biện pháp người ta làm thì thứ nhất là việc di dân ở vùng lân cận thì đã được thực hiện. Cho đến sáng sớm hôm nay thì tất cả người dân đã được chở đi bằng xe buýt. Thứ hai là người ta đã dựng thêm những bức vách phía bên ngoài để có thể ngăn chận, tức là người ta đã dự tính nếu lần này mà bị bể một lần nữa thì do lượng bùn đó là bùn cô đặc thì sẽ không chảy nhanh, do đó những bức vách người ta dự tính trong 2 ngày sẽ làm xong 3 lớp vách như thế, tức là những bức vách cao tới 4-5 mét, và như thế người ta dự tính là sẽ ngăn chận được phần nào tác hại của bùn đỏ này nếu mà nó tiếp tục chảy ra.

Ngoài ra cách đây mấy ngày Hungary cũng đã cầu viện đến Liên Hiệp Châu Âu đề cử những chuyên gia hạng nhất giàu kinh nghiệm trong chuyện này. Đúng là người ta chưa chuẩn bị cho những thảm họa như thế này, tức là những lực lượng cứu hộ có thể cùng một lúc có thể tham gia công tác di dân, độ khoảng 3.000 người dân; nhưng mà nếu thảm họa xảy ra ở mức cao hơn nữa thì đó cũng là vấn đề rất lớn đối với Hungary.

Thủ tướng Hungary, ông Viktor Orban vừa lên tiếng cho biết có thể sẽ xảy ra một vụ vỡ hồ chứa bùn đỏ lần thứ hai tại nước này.

Theo thủ tướng Viktor thì các hồ chứa phía Bắc bị thiệt hại quá nặng nề, nhiều vết nứt đã được tìm thấy. Khoảng 500 ngàn mét khối bùn đỏ có thể bị tràn ra ngoài gây nguy hại tiếp cho các khu vực chung quanh.

Ngày 4 tháng 10 vừa qua Hungary đã bị 1 triệu 100 ngàn mét khối bùn đỏ tràn ngập giết chết 7 người và làm một số lớn bị thương.

Bùn đỏ sau đó tràn vào sông Danube khiến toàn thể Âu Châu lo ngại cho một đại dịch có thể xảy ra trên lục địa này vì trong bùn đỏ chứa rất nhiều kim loại nặng độc hại có khả năng giết người ngay tức khắc hoặc di hại sau đó nhiều năm.

Bùn đỏ cũng tàn phá các loại thảo mộc và sinh vật trên đường nó đi qua. Việc tẩy rửa bùn đỏ đòi hỏi nhiều thiết bị và thời gian nên chính phủ Hungary đang kêu gọi nước ngoài trợ giúp.

Việt Nam cũng đang cho Trung Quốc khai thác bauxite tại Tây Nguyên bất kể lời can gián của hàng ngàn trí thức trong và ngoài nước trước hiểm họa bùn đỏ mà mỏ bauxite nào cũng phải đối diện.

Tại Hungary, cả ngàn nhân viên cứu hộ và những người tình nguyện đang gia công xây một con đê, hy vọng chận được đợt lũ bùn đỏ độc hại thứ 2 có thể xảy ra bất kỳ lúc nào.

Kế hoạch này được thực hiện song song với việc tìm cách sửa bức vách hồ chứa chất thải của nhà máy bôxít bị nứt từ hôm thứ Hai tuần trước.

Tin tức do Tổ Chức Hòa Bình Xanh cho hay ít nhất 700.000 mét khối chất thải độc hại đã tràn ra ngoài, tức không kém gì tổng số lượng dầu thô chảy ra ở vịnh Mexico cách đây chẳng bao lâu.

Các chuyên gia về môi trường cũng nói rằng những cuộc thử nghiệm ngay tại hiện trường cho thấy bùn đỏ thải ra từ nhà máy bô xít có chứa 2 độc chất là thạch tín và thủy ngân.

Đến giờ, đã có 7 người chết và 150 người bị thương về vụ này. Khoảng 1.000 người đã phải di tản để tránh hiểm họa.

Hungary là một nước cộng sản, tiêu chuẩn an toàn tương đối thấp. Tiêu chuẩn an toàn ở VN cũng không hơn gì. Nhưng còn tệ hại hơn nữa là tại VN việc khai thác nằm trong tay Trung Quốc, lại càng không thể nói chuyện đòi hỏi an toàn, vì đối với TQ “sống chết mặc bay, tiền thầy bỏ túi”. Do đó những hình ảnh dưới đây sẽ là hình ảnh của Tây nguyên VN một ngày tương lai không xa.
Đa số đồng bào chúng ta trong nước bận lo mưu sinh, ít quan tâm đến chuyện TQ khai thác boxít tại Tây nguyên, thậm chí nhiều người không biết rằng TC đã đem hàng trăm ngàn “công nhân” vào đất nước ta để khai thác một mỏ quặng, mà hại nhiều hơn lợi. Mong rằng những hình ảnh này với giá trị của “một tấm hình bằng ngàn lời nói” sẽ giúp đồng bào ta thức tỉnh, cương quyết vùng lên đòi nhà cầm quyền CS phải chấm dứt cho TQ vào khai thác. Và cũng mong rằng có những cán bộ CS, sẽ thoát khỏi cảnh “chưa thấy quan tài chưa nhỏ lệ” để đứng về phía nhân dân.
Một lần nữa xin quý anh chị và quý bạn tiếp tay chuyển những hình ảnh và lời nhắn nhủ trên về cho thân nhân, bạn bè ở Việt Nam.
Trân trọng
Bùn đỏ Hungary đã đến sông Danube

Bùn đỏ có nồng độ kiềm cao gây bỏng da, hại phổi và đường ruột

Bùn đỏ đã trôi dạt đến sông Danube, bất kể nỗ lực của giới chức Hungary, theo xác nhận của giới chức.

Tuy nhiên, hiện chưa thấy có cá chết, trong lúc các nước hạ lưu sông Danube đang lên kế hoạch khẩn cấp.

Thủ tướng Hungary, Viktor Orban, mô tả vụ tràn bùn đỏ độc hại là một "thảm họa sinh thái nghiêm trọng" khi tới thăm khu làng bị thiệt hại là Kolontar vào hôm thứ Năm 7/10.

Chuyến thăm của Thủ tướng Hungary diễn ra trong khi dòng bùn đỏ bị tràn từ nhà máy sản xuất nhôm mới chỉ tiến gần tới sông Danube, là một nguồn nước lớn ở châu Âu.

Làng Kolontar nằm gần nhất khu hồ chứa chất thải bị vỡ của nhà máy Ajkai Timfoldgyar Zrt.

Thủ tướng Hungary lo ngại: "Những gì tôi chứng kiến tại đây thật kinh khủng."

"Đây là bi kịch sinh thái đầu tiên, và có lẽ cũng là nghiêm trọng nhất từng xảy ra ở Hungary."

"Thế nên người dân đang tuyệt vọng, không còn chút tin cậy nào."

"Về sự giúp đỡ của quốc tế, điều chúng tôi cần là kiến thức, vì đây là lần đầu tiên chuyện này xảy ra ở Hungary, chúng tôi cần có kinh nghiệm của các nước đã từng chịu thảm họa này."

Hungary đã tuyên bố tình trạng khẩn cấp tại ba hạt sau khi vụ tràn bùn đỏ - vốn là chất thải trong quá trình khai thác bauxite chứa hàm lượng kim loại nặng và chất kiềm cao - ảnh hưởng tới các làng Kolontar, Devecser và nhiều nơi khác.

Hiện, người ta chưa rõ nguyên nhân gây ra vụ tràn bùn.

Giới chức chuyên xử lý các vụ thiên tai nói chất bùn độc làm chết tất cả cá ở Marcal, con sông đầu tiên bị bùn tấn công.

Sáng hôm thứ Năm, giới chức cho biết bùn đỏ đã tới Mosoni-Danube, là nhánh phía nam của sông Danube.

Bốn người được biết đã bị thiệt mạng, và 120 người khác bị thương.

Các nhân viên cứu hộ nói rất nhiều người bị bỏng và khó chịu ở mắt sau khi tiếp xúc với bùn.

Khoảng 600 đến 700 ngàn mét khối bùn đỏ đã bị tràn ra khỏi nhà máy nhôm, cách thủ đô Budapest chừng 160km, và ảnh hưởng một khu vực rộng chừng 40km vuông.

Giới chức Hungary nói sẽ phải mất hàng chục triệu dollar và ít nhất một năm mới có thể dọn dẹp những thiệt hại do vụ tràn bùn đỏ công nghiệp độc hại gây ra.

Bùn đỏ là chất thải sau quá trình tinh chế nhôm từ quặng bauxite

Khi bùn đỏ tràn vào sông Danube thì ô nhiễm sẽ lan rộng ra thêm 6 nước khác, bao gồm Croatia, Serbia và Rumania.

Hiện các nhóm cứu trợ dùng axít và thạch cao để trung hòa bớt nồng độ kiềm.

Gần khu nhà máy người ta thả đất sét xuống sông Marcal là nhánh đổ vào Danube để mong trung hòa chất bùn.

Quặng nhôm, tức là bauxite được rửa ở nhiệt độ cao trong sút (NaOH) để đưa nhôm vào quá trình tinh chế, nhưng để lại chất thải bùn đỏ, là hợp chất đã thoát ra từ khu lưu trữ chất thải của Hungary.

Hợp chất đó chứa các loại ô-xít kim loại, mà theo công ty đã thải ra là Liên hiệp nhôm Hungary MAL thì có chừng 40-45% ô-xít sắt, là chất tạo ra màu đỏ đặc trưng.

Còn thêm khoảng 10-15% ô-xít nhôm, và thêm 10-15% đi-ô-xít si-líc và một lượng nhỏ ô-xít can-xi, đi-ô-xít titan và các dòng ô-xít na-tri.

Chất bùn này mang kiềm tính mạnh, tức là có thể gây phỏng khi tiếp xúc với da, đồng thời phá hoại phổi và hệ thống tuần hoàn nếu nuốt phải, có thể khiến người chết.

Một trong số các con sông bị nhiễm độc được giải độc bằng các hóa chất như ni-trát can-xi và ma-nhê nhằm làm giảm nồng độ kiềm.

Nhưng nồng độ kiềm ở sông Riba vẫn cao hơn bình thường, khoảng 9pH vào sáng thứ Năm, vượt quá mức trung bình cho môi trường sống thường dao động giữa 6 và 8pH, theo một phát ngôn nhân từ cơ quan cứu trợ nói với hãng Reuters.

Cảnh sát mở cuộc điều tra tội tắc trách đối với vụ việc cho đến nay đã làm bốn người chết và ít nhất 120 cần được điều trị.

Phóng viên BBC Nick Thorpe kể lại cảnh xe tải và xe xúc làm việc thâu đêm để củng cố đập nước phòng vệ bên dưới khu chứa chất thải công nghiệp.

Khu này trải rộng vài cây số bên dưới nhà máy nhôm Ajka, và người dân địa phương nói họ sợ tai nạn có thể lặp lại.

Những người dân làng tức giận đã đối đầu với giới chức công ty trong cuộc gặp ở Kolontar, khu dân cư thiệt hại nặng nhất, được tổ chức vào chiều thứ Tư, nói rằng có kế hoạch kiện công ty vì thiệt hại.

Các nạn nhân được cho là thiệt mạng vì chết đuối vì dòng nước cuốn có chỗ sâu đến 2m, nhưng nhiều người bị thương vì bỏng hóa chất.

Phát ngôn nhân cho tổ chức Hòa bình Xanh là Herwit Schuster nói đây là một trong số ba tai nạn môi trường nghiêm trọng nhất châu Âu trong vòng 20-30 năm qua, và di chứng có thể sẽ còn lâu dài.

"Nếu có các chất như thủy ngân và asen thì sẽ còn gây hại lâu dài cho hệ thống sông và nguồn nước ngầm," ông nói thêm.

Bản đồ khu vực

Dòng bùn đỏ độc hại tràn ra từ một hồ chứa chất thải bị vỡ của nhà máy tinh luyện quặng bauxite tại thị trấn Ajka, cách thủ đô Budapest khoảng 160km về phía tây nam đang đe dọa nhiều thị trấn tại Hungary.

Nhà cửa của người dân phủ đầy bùn đỏ. Ảnh: Reuters

Dòng sông bùn này đã khiến Hungary phải ban bố tình trạng khẩn cấp quốc gia tại nhiều khu vực lân cận. “Chúng tôi đã ban bố tình trạng khẩn cấp tại huyện Veszprem, Gyor-Moson-Sopron và Vas”, phát ngôn viên chính phủ Anna Nagy nói. Thủ tướng Hungary, ông Viktor Orban cho hay thảm họa này có khả năng do lỗi của con người. “Chúng tôi không hề có thông tin tại hồ chứa này…Không có dấu hiệu nào cho thấy đây là thảm họa tự nhiên. Đây là lỗi của con người”, ông Orban nói.

Hồ bị vỡ hôm 4.10 khiến dòng bùn đỏ chảy tràn qua làng Kolontar và hai ngôi làng khác. Khoảng 400 người dân đã phải di tản. Khoảng 700.000 mét khối bùn đỏ tràn ra phá hủy nhà cửa, cầu cống, cuốn trôi nhiều phương tiện giao thông. Ít nhất bốn người thiệt mạng, 6 người mất tích và 120 người đang bị thương, trong đó nhiều người bị bỏng và bị chứng ngứa mắt do chì và những thành phần độc hại khác có trong bùn.

Bà Erzsebet Veingartner 61 tuổi, làng Kolontar gần nhà máy cho biết lúc đó bà đang đứng trong bếp thì một đợt sóng bùn đỏ cao hơn 3m tràn vào và cuốn trôi mọi thứ. Đến ngày 5.10, bùn còn ngập 1,5 m trong sân nhà bà.

Ông Ferenc Steszli, 60 tuổi, sống gần nhà máy cho biết khi dòng lũ bùn đỏ tràn tới, ông cũng kịp nhảy lên cái bàn. Đồng ruộng, vườn tược quanh làng phủ đầy bùn đỏ. Gia súc gia cầm chết rải rác quanh làng.

Cơ quan thảm họa tự nhiên (NDU) của Hungary hôm 5.10 cho hay có thêm bốn ngôi làng khác bị dòng bùn đỏ tràn tới.

Chất bùn màu đỏ này là chất thải trong quá trình lọc bauxite, chứa những kim loại nặng và rất độc hại nếu cơ thể hấp thu chất này. Bùn độc hại này xuyên qua quần áo, đốt cháy da thịt người dân, đe dọa hệ sinh thái, và đang hướng đến dòng sông Danube và dòng Rába. NDU cho hay đã triển khai đội cứu hộ nhằm ngăn chặn, dọn dẹp và khử độc dòng bùn không để nó tiếp cận dòng sông gần bên.

Các chuyên gia thuộc tổ chức môi trường Greenpeace cho biết ảnh hưởng của dòng bùn này có thể nghiêm trọng hơn vụ tràn cyanide tại Baia Mare ở Romania năm 2000, khi đó dòng nước bị nhiễm cyanide từ một hồ chứa của mỏ vàng chảy ra gây ô nhiễm dòng sông Tisza và Danube. “Thảm họa này lớn gấp 7 lần sự cố xảy ra tại Baia Mare, ảnh hưởng lên hệ sinh thái rất rộng và mất nhiều thời gian để khử độc, vì các kim loại nặng và natri cacbonat là hỗn hợp độc hại rất nguy hiểm”, Katerina Ventusova, một chuyên gia về chất độc của Greenpeace nói.

Bộ trưởng môi trường Hungary cho rằng đây là thảm họa tràn hóa chất nghiêm trọng nhất trong lịch sử của Hungary và ước tính phải mất một năm và hàng chục triệu USD để dọn sạch lượng bùn đỏ này.

Trong khi đó, MAL Zrt (công ty thương mại và sản xuất nhôm Hungary), đơn vị vận hành nhà máy Ajkai Timfoldgyar Zrt, nơi có hồ chứa bị vỡ thì cho rằng không có dấu hiệu nào cho thấy thảm họa và chất bùn đỏ vượt quá chuẩn về chất thải độc hại theo quy định của Liên minh châu Âu (?). Thủ tướng nước này cũng khẳng định các kiểm tra ban đầu cho thấy không có nguy cơ phóng xạ đe đọa trong chất thải này. Các chuyên gia còn cảnh báo, thảm hoạ này có thể gây ô nhiễm chưa từng có cho châu Âu, nếu nó tràn ra sông Danube.

Chính quyền Hungary đang tăng cường hoạt động thu gom bùn đỏ, phát quang và làm sạch các ngôi nhà, cũng như khu vực xung quanh chịu ảnh hưởng của vụ vỡ bể chứa chất thải của nhà máy sản xuất nhôm Ajkai Timfoldgyar ở thị trấn Ajka, cách thủ đô Budapest khoảng 160 km về phía Tây Nam.

Dù các hệ thống dẫn nước không bị ảnh hưởng, song chính quyền nước này đã ra lệnh cấm khai thác hay sử dụng nước tại khu vực, đồng thời khuyến cáo người dân không sử dụng các loại thức ăn có nguồn gốc từ thực vật tiếp xúc với bùn độc hại. Lệnh tình trạng khẩn cấp đã được ban bố tại 3 tỉnh miền Tây đang phải chịu ảnh hưởng nghiêm trọng do thảm hoạ. Theo chính quyền nước này, việc tái thiết những khu vực chịu ảnh hưởng có thể tiêu tốn đến hàng chục triệu euro.

Trong khi đó, Liên minh châu Âu tỏ ý lo ngại, lượng bùn đỏ độc hại này có thể chảy ra các con sông Danube và Raba, gây ô nhiễm lớn ở châu Âu và giết chết nhiều sinh vật và rong tảo nước ngọt.

Sông Danube dài 2.850 km là con sông lớn thứ hai tại châu Âu, chảy qua 7 nước là Hungary, Croatia, Serbia, Rumania, Bungaria, Ukraine và Moldova rồi đổ vào Hắc Hải.

Cơ quan khắc phục thảm họa quốc gia Hungary cho biết, khoảng 1 triệu mét khối bùn độc hại đã tràn khỏi bể chứa, gây tác hại cho một vùng rộng tới 40 km2. Đã có ít nhất 4 người chết, 120 người bị thương và 7 người mất tích do vụ vỡ bể chứa này. Hiện những người bị thương đã được đưa tới điều trị tại hơn 70 bệnh viện trong vùng trong tình trạng bị bỏng và tinh thần hoảng loạn.

Theo phân tích của các chuyên gia hóa chất, đây là chất thải trong quá trình sản xuất nhôm, chứa nhiều kim loại nặng và rất độc, gây hại tới sức khỏe, cũng như tính mạng con người. Đây là sự cố về hóa chất tồi tệ nhất trong lịch sử Hungary và là một thảm họa sinh thái.

Tuy nhiên đến ngày 7/10, các cơ quan cứu hộ của Hungary cho biết chưa thấy dấu hiệu bùn chứa hoá chất độc hại gây ảnh hưởng đến sức khoẻ của người dân.

Người ta đang chạy đua với thời gian để xây một hàng rào bảo vệ chống đợt vỡ thứ hai

Các chuyên gia từ Liên hiệp châu Âu bắt đầu làm việc tại Hungary để xử lý với vụ tràn bùn đỏ bauxite, vốn đã làm cho bảy người thiệt mạng và phá hủy nhiều vùng rộng lớn.

Đơn vị bảo vệ thường dân của EU sẽ hành động nhằm khôi phục các khu vực bị phá hủy và đánh giá thêm các rủi ro.
Quan ngại chính hiện nay là làm thế nào để giảm bớt tác động của một vụ vỡ hồ chứa tiếp theo, vốn là điều mà các quan chức cho là không thể tránh khỏi.
Người ta đang vội vã xây một tường thành bảo vệ bằng đất đá nhằm đối phó với đợt tràn bùn tiếp theo.
Ngoài 7 người thiệt mạng, còn có 150 người bị thương sau khi 700 ngàn mét khối bùn đỏ bauxite tràn ra từ hồ chứa gần Ajka ở phía tây Hungary hôm 4/10.
Lo ngại
Phóng viên BBC, Nick Thorpe, tại Ajka nói Hungary đã đề nghị cụ thể phải có sự giúp đỡ của các chuyên gia châu Âu, sau khi nước này vật lộn để đánh giá các hậu quả về môi trường và y tế của bùn đỏ đang tràn ra khu vực rộng chừng 40km vuông, trong đó có một số thị trấn và làng mạc.
Bùn đỏ là dư chất của nhiều năm sản xuất oxit nhôm.
Bùn này có hàm lượng alkaline và kim loại nặng rất cao. Phóng viên BBC nhận định nhiệm vụ đầu tiên của các chuyên gia quốc tế là đánh giá mức độ nguy hiểm đối với nguồn nước, đất đai và cả không khí khi bùn khô lại.

Một quan chức Hungary nói đợt vỡ hồ chứa thứ hai là điều 'không thể tránh khỏi'

Đơn vị bảo vệ thường dân sau đó sẽ tìm cách khôi phục môi trường tự nhiên tại những khu vực bị phá hủy và tìm cách ngăn ngừa thêm những đe dọa có thể xảy ra.
Mối quan ngại chính hiện nay là chuyện vỡ hồ chứa chất thải thứ hai.
Bộ trưởng về Môi trường Zoltan Illes nói hôm Chủ Nhật rằng khả năng vỡ hồ chứa là điều không thể tránh khỏi.
Người ta đang hi vọng rằng hàng rào bảo vệ xây bằng đất đá, dài 600m, dày 30m, được xây dựng ngay bên dưới hồ chứa này, sẽ giúp ngăn chặn đợt tràn bùn tiếp theo.
Nói chuyện tại hiện trường, ông Illes nhận xét: “Việc vỡ hồ chứa có thể xảy ra ngay bây giờ, ngày mai, hay ngày kia, ai mà biết được?”
Chỉ về phía điểm nứt, ông nói khi tường thành của hồ chứa vỡ thì nó có thể làm tràn ra từ “năm đến bảy triệu tấn bùn đỏ”.
Người phát ngôn của Thủ tướng Hungary, Viktor Orban, nói với đài truyền hình địa phương hôm thứ Hai là các quan chức hi vọng bức tường chắn khẩn cấp sẽ được hoàn thành vào thứ Ba.
Ông này cho biết: “Chúng tôi có 4000 người với 300 máy đang làm việc hết công suất để ngăn ngừa thảm kịch tiếp theo.”
Phóng viên BBC cho biết các quan chức đang hi vọng trời sẽ không mưa, vì nếu mưa thì bùn đỏ sẽ chứa nhiều nước hơn và khiến cho việc kiểm soát khó khăn hơn.

Sơ đồ khu vực

Bùn đỏ tràn ra ngoài đã phá vỡ cầu và cuốn cả nhà cửa và xe hơi

Hungary nói họ sẽ cần tới hàng chục triệu đôla và mất ít nhất một năm để khắc phục những thiệt hại do đợt tràn bùn đỏ bauxite gây ra.

Hungary cũng đã tuyên bố tình trạng khẩn cấp ở ba tỉnh miền Tây.
Bốn người đã chết và 120 người bị thương trong sự cố bùn đỏ tràn khỏi bể chứa tại làng Kolonta ở thị trấn Ajka, cách thủ đô Budapest 160km.
Các nhân viên cứu hộ khẩn cấp đang cố gắng để ngăn các chất thải độc hại này tràn vào những sông lớn trong đó có sông Danube.
Người ta ước tính khoảng 700.000 mét khối bùn đỏ đã thoát ra và gây ô nhiễm một diện tích rộng 40km2.
Ít nhất bẩy làng và thị trấn bị ảnh hưởng, có nơi dòng bùn đỏ cao tới 2m.
Dòng bùn đỏ này được cơ quan phòng chống thảm họa của Hungary coi là độc hại trong khi Tổng Công ty Nhôm của nước này lại dẫn tiêu chuẩn của EU nói nó không độc.
Nhà báo Hoàng Linh từ Budapest nói với BBC các chất có trong bùn đỏ mạnh hơn nhiều so với các loại chất tẩy rửa mạnh nhất trên thị trường.
Anh cũng nói tại Hungary có nhiều nơi chứa bùn đỏ mà hiện người ta chưa biết sẽ xử lý thế nào với các chất thải phát sinh từ chế biến bauxite này.
Điều tra hình sự
Bộ trưởng Môi trường Zoltan Illes nói với BBC sẽ phải mất một năm để giải quyết hậu quả và họ sẽ cần giúp đỡ tài chính từ Liên Hiệp Châu Âu.
Ông Illes nói: "Vùng ảnh hưởng rất lớn, bị ô nhiễm rất nặng, chúng tôi cần nhiều nhân lực và chắc chắn là cần tới máy móc."
Ông cũng nói người ta sẽ cần phải gỡ bỏ một lớp đất dày 2cm khỏi bề mặt toàn bộ vùng bị ô nhiễm.
Khoảng 7.000 người bị ảnh hưởng trực tiếp và tình trạng khẩn cấp đang được áp dụng cho tỉnh Veszprem, nơi sự cố xảy ra cùng hai tỉnh mà bùn đỏ đang hướng tới Gyor-Moson-Sopron và Vas.
Ít nhất 390 cư dân đã được tái định cư và 110 người được cứu thoát khỏi vùng bị ảnh hưởng.
Gần 500 cảnh sát và binh lính đã được huy động.
Hungary cũng đã mở cuộc điều tra hình sự về sự cố này.

Vào ngày thứ hai 4 tháng 10 năm 2010, cả thế giới rúng động vì tin một trong 10 hồ chứa bùn đỏ ở Hungary bị bể bờ, xâm nhập vào thị trấn Kolontar với 800 dân. Sau đó bùn đỏ chảy qua thị trấn Devecser, với 6000 dân. Cả hai thị trấn nầy bị tràn ngập, nhiều con đường hay nhà dân chúng bị ngập sâu trên 2 mét. Thiệt hại sơ khởi về nhân mạng là 7 người và hơn 120 người bị thương cùng một số nạn nhân mất tích tính đến ngày 10/10), chưa kiểm kê được. Còn thiệt hại vật chất chắc chắn cần phải nhiều năm nữa mới ước tính được và mức độ ảnh hưởng lên môi trường có thể kéo dài vài chục năm sau đó.

Xin trích lại lá “Thư cho con” của ông Giáo Già Trần Minh Xuân

“Vào hồi 12 giờ 10 phút ngày thứ Hai 04/10/2010, ở làng Kolontár (tỉnh Veszprém, cách Budapest chừng 164km về phía Tây Nam), một trong 10 bể chứa bùn đỏ khổng lồ của nhà máy sản xuất Alumin TP Ajka (trực thuộc Tập đoàn Nhôm Hungary - MAL Zrt.) đã đột ngột bị vỡ, khiến hơn 1triệu m3 bùn đỏ tràn ra ngoài. Biển bùn này tạo nên những đợt sóng rất mạnh, có chỗ cao tới 2m, cuốn trôi cả nhà cửa, cầu cống, xe cộ, gia súc... Theo các số liệu cho đến sáng 06/10, đã có 4 người chết (trong đó có hai trẻ em), 6 người đứng tuổi mất tích và chừng 120 người bị thương, trong đó có 8 người bị thương nặng. Các làng xã,thị trấn lân cận (Devecser, Somlóvásárhely, Tăskevár,Apácatorna và Kisberzseny) cũng bị ngập trong bùn đỏ, chừng 400 người phải sơ tán từ khoảng 300 ngôi nhà tới các trường học, nhà văn hóa và các cơ sở hỗ trợ gia đình ở địa phương. Bùn ngập đường ray xe lửa khiến giao thông hỏa xa bị đình trệ tại một tuyến đường: Hãng Đường sắt Quốc gia Hungary phải triệu xe buýt liên tỉnh đến thay thế. Tình trạng này được đánh giá là sẽ kéo dài nhiều tuần... Các chuyên gia cũng cho hay, trong lịch sử chế biến Alumin chưa có trường hợp nào tương tự xảy ra. Chiều 05/10, Quốc vụ khanh Bộ Bảo vệ môi trường Hungary Illés Zoltán đã ra chỉ thị tức khắc ngừng hoạt động chế biến Alumin của Tập đoàn Nhôm Hungary, đồng thời buộc hãng phải khắc phục bể chứa bị vỡ... Tập đoàn Nhôm Hungary trong Thông cáo số 1 ra sau khi tai nạn xảy ra một ngày đã tìm cách trấn an dư luận bằng cách khẳng định rằng, theo chuẩn của Liên hiệp Châu Âu về rác thải thì bùn đỏ không bị liệt vào hạng độc hại... Bộ trưởng Nội vụ Pintér Sándor thì có phản ứng rất độc đáo: ông cho rằng nếu Ban lãnh đạo Tập đoàn Nhôm Hungary nói bùn đỏ không phải chất độc hại, mời họ... tắm trong biển bùn ấy, xem có làm sao không” [xem hình thành phố bị tràn ngập bùn đỏ và xe bị chồng đống vì lũ bùn đỏ ở Hungary được chụp nhận 5/10/2010].

Nguyễn Tấn Dũng và tập đoàn Than Khoáng Sản Việt Nam (TKV) ngủ quên, chưa chịu tỉnh giấc hoan lạc, vì theo một bài viết của Tiến sĩ Mai Thanh Truyết cho biết: “Kể từ đầu năm 2009, câu chuyện Bauxite bắt đầu nở rộ từ trong nước và ra hảingoại. Dự án khai thác quặng bauxite do chính Thủ tướng cộng sản Nguyễn Tấn Dũng ký sắc lịnh số 167 ngày 1/11/2007 và đã bắt đầu khởi công từ đầu năm2008 ở công trường Bảo Lâm (Tân Rai, Bảo Lộc) và giữa năm 2008 ở công trường Nhân Cơ (Đắknông), nhưng chỉ chính thức công bố vào đầu năm 2009 mà thôi. Mặc dù có biết bao góp ý từ những nhà chuyên môn trong nước và hải ngoại, cùng kinh nghiệm của những quốc gia đang khai thác như Liên bang Nga,Nam Mỹ, Phi Châu, Trung Cộng và Úc Châu. Từ đó đến nay, người Việt tại hải ngoại góp ý nhiều bài viết trên báo chí, trên mạng lưới toàn cầu cũng như trên đủ loại truyền thông khác như paltalk, truyền hình, truyền thanh của những nhà chuyên môn, ký giả và những người còn lưu tâm đến Đất và Nước Việt Nam về vấn đề nầy. Có thể nói, tất cả góp ý về việc khai thác quặng mỏ bauxite ở vùng cao nguyên Trung phần Việt Nam là một việc làm hoàn toàn không ứng hợp với việc bảo vệ môi trường cùng hiệu quả kinh tế của việc khai thác, cũng như ảnh hưởng đến đời sống người dân, đặc biệt là những người thiểu số. Tất cả đều khuyến cáo là không hiệu quả kinh tế và mức độ ô nhiễm môi trường rất cao.Chính Trung Cộng bị buộc phải đóng cửa trên 100 nhà máy khai thác bauxite trong đó có một nhà máy vừa mới khánh thành tiêu tốn trên 1 tỷ Nhân dân tệ vì không giải quyết được áp lực của người dân và sức ép của luật môi trường”.Vấn đề cũng đã được 3 tác giả Mai Thanh Truyết, Trần Minh Xuân, Phan Văn Song viết thành tác phẩm “Từ Bauxite Đến Uranium – Tiến Trình Đô Hộ Việt Nam CủaTrung Cộng” do nhà xuất bản Mekong-Tỵnạn ấn hành năm vừa qua [2009]; đồng thời nhiều buổi Hội Luận về “Đại họaBauxite” cũng được tổ chức ở nhiều nơi, nhưng Đảng và đồng bọn Thái thú cầm quyền vẫn cứ ngủ yên, tiếp tục cho tiến hành việc khai thác như tin được đăng trên Vietnamnet ngày 13/10/2010 cho biết “Thủ tướng [Nguyễn Tấn Dũng] vừa đồng ý cho phép đầu tư dự án xây dựng tuyến đường tránh phía Tây thành phố Bảo Lộc (tỉnh Lâm Đồng) để phục vụ khai thác và vận chuyển bôxit từ mỏ Tân Rai - Bảo Lâm ra quốc lộ 20...” như một thứ ngoan cố thách thức công luận, thách thức lời cảnh giác của Giáo sư Ngô Bảo Châu, con người lỗi lạc nhận lãnh huy chương toán quốc tế được Dũng vinh danh ca ngợi, thách thức cả sự sinh tồn của dân tộc.

Nhưng, từ biến cố bùn đỏ bauxite vô cùng tệ hại vừa xảy ra ở Hungary, gây bàng hoàng dư luận quốc tế, ngay trong thời gian diễn ra cái gọi là “Ngàn năm ô nhục Thăng Long - Hà Nội”, dư luận người Việt ở cả quốc nội lẫn hải ngoại không để cho Nguyễn Tấn Dũng và Tập đoàn Công nghiệp than - khoáng sản VN (TKV) ngủ yên, vì những lời cảnh giác cũ được dồn dập nhắc lại, và những lời cảnh giác mới được rộ lên từ quốc nội đến hải ngoại, điển hình là một số bài viết phổ biến trên mạng Bauxite Vietnam và một số diễn đàn điện tử khác dẫn chứng “Thảm họa vỡ hồ chứa bùn đỏ ở Hungary là một sự cảnh cáo nghiêm khắc để chế độ Hà Nội phải ngưng ngay các công trường khai thác bauxite ở Tân Rai và Đắk Nông”.

Ước tính thiệt hại ban đầu ở sông Danube

Chỉ vài ngày sau, bùn đỏ đã xâm nhập vào nhánh sông Danube bên địa phận Hungary, nằm về hướng Nam. Sông Danube với 2900 Km dòng chảy xuyên qua các quốc gia Croatia, Serbia, Romania, Bulgaria, Bulgaria, Ukraina, và Moldova trước khi chảy thẳng vào Hắc Hải (Black Sea). Bùn đỏ đã chảy vào một phụ lưu của sông Danube là sông Marcal.

Ngay sau khi bùn đỏ xâm nhập vào nhánh sông trên, mức pH của nước sông tăng lên đến 12 đơn vị, mức độ gây phỏng da ngay tức khắc khi chạm vào nước nầy, và dĩ nhiên, trong điều kiện trên, tôm cá và sinh vật trong nước không thể sống còn được. Hìn ảnh trên TV cho chúng ta thấy quá rõ thiệt hại vật chất nầy.. Mức pH trung bình của nước sông là từ 6,5 đến 8,5 tùy từng khúc sông. Mức độ trung tính của nước là 7 đơn vị.

Ngay sau khi bùn đỏ tiến vào dòng nước, hàng trăm, hàng ngàn tấn (cho đến nay vẫn chưa có ước tính hay con số nào được chính thức công bố cả, đây cũng thể hiện não trạng bưng bít của chế độ cs còn sót lại) calcium sulphate, và acid acetic đã được đổ vào nhằm mục đích làm trung hòa độ pH xuống gần đến 7 đơn vị. Cho đến nay, ngày 11/10 độ pH trước khi chảy vào Hắc Hải đo được là 8,4, cũng còn khá cao so với sức chịu đựng của sinh vật và thủy sản. Nhà cầm quyền Hungary chỉ hy vọng khi dòng nước chảy vào Hắc Hải sẽ được “pha loảng” và trở lại điểu kiện bình thường ban đầu…

Tai hại của bùn đỏ

Qua kinh nghiệm của một công nhân khái thác quặng bauxite từ 45 năm qua, một tại nạm mà ông không thể nào quên được là một công nhân tên Ewarton, trong khi bước qua một đường di chuyển của bùn đỏ của công ty, bùn đỏ chảy vào phía bên trong ống quyển vì giày không đủ cao. Ngay liền sau đó, chất caustic làm bỏng da chung quanh. Anh ta cố chạy mau vào nơi cứu cấp, cổi giày ra và nhúng chân vào thùng nước…Tuy nhiên, Ewarton vẫn phải bị bỏng trong vòng hơn tuần lễ.

Tai nạn bùn đỏ nói trên hiện đang “xóa” một vùng rộng lớn độ 40 dậm vuông, tương đương 109 Km2 cho đến ngày 7/10.Ngay chính Thủ tướng Viktor Orban, sau khi quan sát địa điểm, đặc biệt ở thị trấn Kolontar đã tuyên bố:”Không còn cách nào để tái lập lại nơi đây vì sự sống không còn nữa”. Chính ông cũng không tìm ra được ngôn tử nào để diễn tả mức thiệt hại ngoài câu nói khẳng quyết:” Nếu sự kiện xảy ra trong đêm, chắc chắn cả làng sẽ không còn ai sống sót”.

Đây là một sai lầm và là một sai trái lớn nhứt của con người, vì sự kiện bể bờ của hồ chứa bùn đỏ không phải xảy ra trong tức khắc. Tường bờ nứt chắc chắn đã bắt đầu từ nhiều ngày trước hay hơn nữa… Nếu mức an toàn trong việc vận hành nhà máy được kiểm soát và theo đúng thủ tục, chắc chắn tai nạn không thể xảy ra.

Trách nhiệm về ai?

Qua cung cách giải quyết vần đề của nhà cầm quyền Hungary, chúng ta nhận ngay ra rằng, thái độ và ứng xử của các quốc gia quằn quại lâu ngày dưới chế độ cộng sản đều giống nhau. Trên đổ lỗi cho dưới. Không ai nhận trách nhiệm hết. Cha chung mấy ai khóc!

Nên nhớ, tai nạn ngày 4/10 chỉ là một hồ chứa bùn đỏ trên 10 hồ chứa kể từ năm 1945 trở đi. Tất cả được ước tính có trên 12 triệu tấn bùn đỏ còn lại sau một thời gian dài nhờ ánh sáng mặt trời làm khô bớt đi…Chính Thủ tướng Hungary nhận xét, bức tường chắn phía Bắc của hệ thồng hồ chứa nầy cũng cho thấy nhiều chỉ dấu rạn nứt, và câu chuyện vỡ bờ tường của của các hồ chứa kế tiếp có thể xảy ra bất cứ lúc nào…và mức thiệt hại chắc chắn sẽ nguy kịch hơn nhiều…

Theo biểu đồ dưới đây, giá bán 1lb Nhôm ròng (tinh khiết) chỉ trên dưới 1 $US. Từ đó, chúng ta thấy rõ là việc khai thác Nhôm từ Bauxite không mang lại lợi nhuận cho quốc gia mà luôn là một mối nguy cơ tìm ẩn cho hệ sinh thái nơi khai thác và một vùng rộng lớn chung quanh cũng như nguy cơ gây ra thảm nạn tại Kolontar vừa xảy ra ở Hungary.

Còn nhớ thảm nạn nguyên tử Chernobyl tại Ukraina dưới thời Liên Sô, cũng vì việc lơ là trong kiểm soát các valve an toàn áp suất và nhiệt độ trong vận hành mà thảm nạn nầy cho đến hôm nay sau gần 30 năm, vẫn là một hiễm họa ảnh hưởng lên người dân trong một vùng rộng lớn.

Xin nói thẳng, đó là nào trạng của Liên Sô, những người cộng sản giáo điều. Chính họ, những người cộng sản trong quan điểm bốc lột sức người để tạo ra của cải vật chất dành cho Đảng thật nhiều, ngoài ra, việc thực hiện và kiểm soát an toàn lao động cho công nhân, tăng cường phúc lợi vật chất cho người dân như xây dựng đường xá, cầu cống, trường học, cơ sở y tế v.v… đều là sản phẩm của tư bản chủ nghĩa cả!

Việt Nam, đứng về khả năng công nghiệp và trình độ chuyên nghiệp của công nhân còn cách xa Hungary một khoảng cách dài, thử hỏi, một khi tai nạn xảy ra như ở Hungary, làm sao dân chúng có thể được giúp đở như ở xứ nầy. Và với độ cao cách biệt, nếu tai nạn xảy ra cho nhà máy Tân Rai thì chỉ chưa đầy một ngày, bùn đỏ sẽ xâm nhập vào đầu nguồng sông Đồng Nai dễ dàng!

Việt Nam cần học bài học nầy hơn bất cứ quốc gia nào khác.

Khai thác bauxite, nếu cần thiết, phải ứng hợp với những điều kiện địa chất, môi trường và xã hội như sau:

- Chỉ số Silica phải trên 10 đơn vị để có thể khai thác có hiệu quả kinh tế;

- Vùng khai thác phải là vùng phi nông nghiệp hay công nghiệp;

- Vùng khai thác phải là vùng không có dân cư;

- Vùng khai thác cần phải tiện lợi cho giao thông, cho chuyên chở.

Việc khai thác bauxite ở Cao nguyên Trung phần Việt Nam hoàn toàn không thỏa mãn bất cứ điều kiện gì trong 4 điều nói trên.

Như vậy, Việt Nam khai thác Bauxite nhằm mục đích gì?

Phải chăng đó chỉ là một cái cớ để nhằm mục đích “hợp thức hóa” việc chiếm cứ của Trung Cộng trên vùng Cao nguyên, nóc nhà của Đất Nước.

Phải chăng, đây là một cuộc chuyển nhượng quốc gia cho ngoại bang, không tiền khoáng hậu trong lịch sử nước nhà?

Mai Thanh Truyết, Florida 16/10/2010